Του Νίκου Μπίστη, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 28-6-03
Να δούμε πρώτα τι γίνεται στην Ευρώπη. Στους δύο γύρους των τοπικών εκλογών στην Ιταλία, ο Μπερλουσκόνι ηττήθηκε, ενώ η Κεντροαριστερά σημείωσε θεαματική πρόοδο σ’ όλη την χώρα. Σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα στο Βέλγιο, την Ισπανία, και τελευταία στη Γερμανία αποδεικνύεται μια πολύ μεγάλη όσο και απλή αλήθεια: ότι μόνη εναλλακτική λύση στη νεοσυντηρητική επίθεση είναι η συνασπισμένη κεντροαριστερά, η πληθυντική αριστερά, η κοκκινο-πράσινη συμμαχία, η όπως αλλιώς αυτοπροσδιορίζεται κατά χώρα. Όλα τα άλλα είναι απλώς λόγια που δεν συγκροτούν μεγάλο πλειοψηφικό ρεύμα. Προφανώς η εμπειρία από τις κυβερνήσεις της Κεντροαριστεράς της δεκαετίας του ’90 είχε και αρνητικές πλευρές. Όμως συγκριτικά με τις κυβερνήσεις της Κεντροδεξιάς ήσαν και αποτελεσματικότερες και κοινωνικά δικαιότερες. Ο κόσμος σε γενικές γραμμές θέλει μια μετριοπαθή Αριστερά, συμφιλιωμένη με την οικονομία αλλά όχι με την κοινωνία της αγοράς, υπέρμαχο του λαϊκού κράτους και των ατομικών δικαιωμάτων, που εξισορροπεί αποτελεσματικά ανάμεσα στην ελευθερία και την ασφάλεια.
Να δούμε τώρα τι γίνεται στη χώρα μας. Η κόπωση και οι καθεστωτικές συμπεριφορές κομματικών και κρατικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ έχουν δημιουργήσει δυσφορία που καταγράφεται έντονα στις μετρήσεις, μαζί όμως με την αξιοσημείωτη αντοχή και αξιοπιστία του πρωθυπουργού. Ανατροπή πολιτικής στα βασικά, στα μεγάλα, στα «έξω» που αν τα καλοσκεφτούμε καθορίζουν όλο και περισσότερο τα «μέσα», δεν είναι λογικό να προσδοκά ο πολίτης. Η εξωτερική πολιτική της χώρας επιβραβεύεται και στο εσωτερικό και διεθνώς, το μείγμα οικονομικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας μπορεί και πρέπει να βελτιωθεί ως προς το δεύτερο σκέλος, αλλά δεν μπορεί να αλλάξει δραματικά, στον τομέα της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον δημοκρατικό κανόνα. Είναι τομείς που ο Σημίτης έχει βάλει τη σφραγίδα του. Παρά ταύτα είναι πιθανό να χάσει τις εκλογές επειδή το πολιτικό υποκείμενο, το ΠΑΣΟΚ, έχει κουράσει και έχει κουραστεί. Ο Σημίτης συνεχίζει να πείθει, ως επικεφαλής όμως μιας ευρύτερης του ΠΑΣΟΚ παράταξης, της παράταξης της Κεντροαριστεράς, που οργανωτικά δεν έχει συγκροτηθεί στη χώρα μας.
Όλες οι αναλύσεις των σφυγμομετρήσεων καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι μόνο η αντεπίθεση του κόσμου της Κεντροαριστεράς μπορεί να αντιστρέψει τη κατάσταση. Ο κόσμος αυτός που στηρίζει τον Σημίτη στις κεντρικές του επιλογές, ταυτοχρόνως απωθείται έντονα από την εικόνα τόσο του ΠΑΣΟΚ όσο και των κομμάτων της παραδοσιακής Αριστεράς. Ένα τμήμα του ΠΑΣΟΚ έχει μοιρολατρικά αποδεχθεί την ήττα, ένα άλλο ασχολείται με την αναπαλαίωση πολιτικών και κοινωνικών συμμαχιών της δεκαετίας του ’80, ορισμένοι σε εβδομαδιαία βάση μοχθούν για την ήττα του κόμματός τους, ελάχιστοι λόγω και έργω στηρίζουν την κυβέρνηση τους. Η ευκολία με την οποία κορύφωσαν τον εμφύλιο τους, τις ημέρες της Συνόδου Κορυφής είναι χαρακτηριστική.
Στην παραδοσιακή Αριστερά τα πράγματα είναι ακόμα πιο αποκαρδιωτικά γιατί εκεί δεν φαίνεται να υπάρχει και επίγνωση της κατάστασης. Το ΚΚΕ ζει στον κόσμο του που διαφέρει κάπως του πραγματικού. Ο «Συνασπισμός της Αριστεράς των Κινημάτων και της Οικολογίας» μετά την κωμικοτραγική –όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα- επιμήκυνση του ονόματός του, ολοκλήρωσε στο Συνέδριο του την ιδεολογική και πολιτική του μετάλλαξη. Ταυτίζει ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, αγωνίζεται για την ήττα του Σημίτη και της πολιτικής του, κλείνει το μάτι στα πιο αναχρονιστικά τμήματα του κυβερνητικού κόμματος, ενώ έχει εγκαταλείψει την στρατηγική των μεταρρυθμίσεων και του προοδευτικού εκσυγχρονισμού. Αναπόφευκτα ωθείται σε συμμαχίες με πρόσωπα και κινήσεις που η αναμφισβήτητη αγωνιστική τους διαδρομή δεν τους εξασφάλισε πολιτική επάρκεια και σύγχρονο στοχασμό. Αναπόφευκτη είναι και η εγκατάλειψη του ΣΥΝ από στελέχη που αρνούνται να προσυπογράφουν μια τέτοιας έκτασης οπισθοχώρηση στο όνομα του ελάχιστα φιλόδοξου στόχου του 3%.
Ο κόσμος όμως του ΠΑΣΟΚ και της δημοκρατικής Αριστεράς, ο κόσμος της Κεντροαριστεράς, δεν εξαερώθηκε επειδή οι κομματικές γραφειοκρατίες αδυνατούν να τον εμπνεύσουν. Για να ενεργοποιηθεί όμως, χρειάζεται μια στοιχειώδη παρότρυνση, ένα σχέδιο, ένα ανάχωμα από το οποίο θα ξεκινήσει την αντεπίθεσή του. Αυτό περιμένει από τις πρωτοβουλίες Σημίτη. Δεν είναι ο ανασχηματισμός -ποτέ δεν ήταν- πανάκεια. Αν πάλι, οι πρωτοβουλίες Σημίτη περιοριστούν για μια ακόμη φορά σε –αποδεδειγμένα αναποτελεσματικές- προσπάθειες εξωραϊσμού του σημερινού ΠΑΣΟΚ, τότε το ΠΑΣΟΚ θα καθηλώσει τον Σημίτη. Αν, αντιθέτως, ο Σημίτης ενεργήσει στο όνομα της παράταξης της Κεντροαριστεράς υπάρχουν πιθανότητες να «πάρει εμπρός» και το ΠΑΣΟΚ, ενώ είναι βέβαιο ότι θα ενεργοποιηθεί ο λαός της Κεντροαριστεράς. Οι μεγάλες κινήσεις είναι συνήθως και απλές. Χρειαζόμαστε ένα μανιφέστο, μια νέα διακήρυξη-πρόγραμμα και σαφή οργανωτικά μέτρα συγκρότησης της ευρύτερης παράταξης. Ένα προσκλητήριο για ευρύτατη συμμετοχή στην Επιτροπή της Κεντροαριστεράς. Αν το ΠΑΣΟΚ μπει σ’ αυτή την υπόθεση χωρίς δισταγμούς, θα ανακτήσει τον κεντρικό του ρόλο που έχει απολέσει, θα ξεπεράσει τη σημερινή παραλυτική του εσωστρέφεια. Χιλιάδες στελέχη της Αριστεράς που αδυνατούν να παρακολουθήσουν το ΚΚΕ και τον ΣΥΝ θα επαναδραστηριοποιηθούν. Μια φρέσκια παράταξη θα προκύψει σε χρόνο μηδέν. Είναι δύσκολο αλλά είναι εφικτό, γιατί είναι εξαιρετικά απλό. Γιατί είναι η μόνη εναλλακτική λύση στη νεοσυντηρητική επίθεση.