ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 11-11-02
Του Νίκου Μπίστη
Από στιγμή σε στιγμή αναμένεται –εκτός απροόπτου- να καταθέσει ο Κόφι Ανάν την πρότασή του. Η πιο μεγάλη ώρα για το Κυπριακό μετά το 1974 έφτασε. Είναι βέβαιο πώς δεν υπήρξε και αμφιβάλλω αν θα υπάρξει στο μέλλον, άλλη συγκυρία, τέτοιο momentum, τόσο ευνοϊκό για την προώθηση της λύσης. Αμερικανοί, Βρεττανοί και Ευρωπαϊκή Ένωση επείγοντο για λύση, η Τουρκία με νέο πολιτικό σκηνικό επείγεται για να πάρει ημερομηνία έναρξης διαδικασιών ένταξης στην Ε.Ε., η Κύπρος για την ίδια την ένταξή της. Είναι η πιο μεγάλη ώρα για το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων σε Ελλάδα και Κύπρο. Είναι και η ώρα που κρίνονται οι ηγέτες. Κληρίδης, Σημίτης, Καραμανλής, και Χριστόφιας θα δουν για μια στιγμή την ιστορία στα μάτια, ενώπιος ενωπίω. Μέχρι στιγμής δεν τα έχουν πάει άσχημα. Όμως τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.
Δεν γνωρίζουμε την πρόταση και θα ήταν επιπόλαιο να τοποθετηθούμε με βάση κάποιες αποσπασματικές πληροφορίες. Για εμάς που χρόνια τώρα ζητάμε ετοιμότητα για αποδοχή συμβιβαστικής λύσης, υπάρχουν κάποιες απαραίτητες προϋποθέσεις. Αυτές είναι η μια διεθνής προσωπικότητα του Ομοσπονδιακού Κράτους και η λειτουργηκότητα αυτού του νέου συνεταιρισμού Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, μια λειτουργικότητα συμβατή με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Δύο μόνο παρατηρήσεις που ο μέχρι στιγμής διάλογος δείχνει να υποτιμά. Η πρώτη είναι ότι κάποιες στιγμές δίνουμε την εικόνα ότι συζητάμε μόνοι μας, καλούμενοι να αποφασίσουμε ανάμεσα σε μια ιδεατή και μια συμβιβαστική λύση ερήμην της πραγματικότητας. Η πραγματικότητα είναι ότι ηττηθήκαμε στην Κύπρο το 1974 και ότι έκτοτε έχουν δημιουργηθεί όροι de facto διχοτόμησης. Αν υπάρξει λύση στο Κυπριακό και ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. θα είναι η πρώτη ίσως φορά που δια της διπλωματίας και της αξιοποίησης του πλαισίου της Ε.Ε. θα αρθούν, έστω μερικώς, αποτελέσματα που διαμορφώθηκαν στο πεδίο της μάχης.
Αυτή η τεράστιας σημασίας εξέλιξη πρέπει –εφόσον προκύψει- να οδηγήσει στην παραδοχή ότι ο συμβιβασμός όπως και αν τον αποκαλέσουμε έντιμο, επώδυνο ή προωθητικό θα είναι συμβιβασμός. Θα καλύπτει δηλαδή και τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία που καλούνται να επιστρέψουν τα εδάφη. Ότι όσο είναι δύσκολος για εμάς ο συμβιβασμός άλλο τόσο θα είναι και για την άλλη πλευρά.
Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι το βάρος του παρελθόντος μας οδηγεί πολλές φορές σε μια στατική θεώρηση των πραγμάτων που αγνοεί την δυναμική του μέλλοντος. Όπως πολύ εύστοχα επισήμανε ο σύμβουλος του Προέδρου Κληρίδη Αλέκος Μαρκίδης, ορίζοντάς μας πρέπει να είναι το 2002 και όχι το1974. Την δυναμική και τη διαφορά την κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από δέκα χρόνια τίποτε δεν θα είναι όπως σήμερα στην Κύπρο. Η οικονομική ανάπτυξη όλου του νησιού, το ασφαλές ευρωπαϊκό πλαίσιο θα επιταχύνουν την όσμωση ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Το θεσμικό πλαίσιο της Ε.Ε. με το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα επί θύραις, θα εξελίσσεται συνεχώς και τις εξελίξεις θα ακολουθεί υποχρεωτικά η Κυπριακή Δημοκρατία και τα ομόσπονδα κρατίδια.
Η συζήτηση έχει μέχρι στιγμής επικεντρωθεί στο θεσμικό πεδίο όπου αναμένεται να υποστούμε και την μεγαλύτερη πίεση. Όμως το εδαφικό θέμα λύνεται τώρα, άπαξ και διά παντός, όπως και η αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, εφόσον βέβαια επιβεβαιωθούν οι σχετικές πληροφορίες. Να το πω απλά: φοβάμαι μήπως και η πιο δικαιολογημένη απόρριψη από μέρους μας του σχεδίου θα έχει ως αναπόφευκτο τίμημα να «χαρίσουμε» εδάφη στην Τουρκία με την οριστικοποίηση της διχοτόμησης. Είναι ώρες ευθύνης για όλους.