Του ΘΟΔΩΡΟΥ ΤΣΙΚΑ*
Ορισμένες αντιδράσεις σε Ελλάδα και Κύπρο για την πορεία του Κυπριακού , είναι ενδεικτικές της σύγχυσης που επικρατεί γύρω από το πώς διαμορφώνονται πλέον τα δεδομένα του προβλήματος. Στο επίκεντρο τους βρίσκεται η έννοια της «πολιτικής ισότητας» που χρησιμοποίησε ο Κόφι Ανάν στη δήλωση του κατά την έναρξη του τέταρτου γύρου των διακοινοτικών συνομιλιών που ολοκληρώθηκε στη Ν. Υόρκη.
Η δήλωση του γ.γ. του Ο.Η.Ε. ήταν βεβαίως προβληματική και μη ισορροπημένη καθώς σε αυτήν περιλαμβάνονταν στοιχεία που ενδιαφέρουν κυρίως την τουρκοκυπριακή πλευρά, όπως το status της πολιτικής ισότητας των δύο μερών, ενώ δεν υπήρχαν άλλα που ιεραρχούνται υψηλά από την ελληνοκυπριακή πλευρά και δεν γινόταν μνεία των αποφάσεων του Ο.Η.Ε..
Είναι άραγε αυτός λόγος να μη συμμετάσχει η ελληνοκυπριακή πλευρά σε νέες διαπραγματεύσεις; Μα αυτή είναι που επιθυμεί λύση του Κυπριακού και όχι βεβαίως ο Ντενκτάς. Και λύση δεν μπορεί να υπάρξει παρά μόνο μέσω των διακοινοτικών συνομιλιών στο πλαίσιο του ΟΗΕ. Μέσα εκεί μπορούμε να διατυπώσουμε τις θέσεις μας για το περιεχόμενο της λύσης. Κατάρρευση των συνομιλιών θα σήμαινε τερματισμό των προσπαθειών για λύση, απώλεια ενδιαφέροντος της διεθνούς κοινότητας και θα οδηγούσε σε υλοποίηση των σκέψεων για κάποιου είδους αναγνώριση των «πραγματικοτήτων», δηλαδή του ψευδοκράτους του Ντενκτάς.
Κυρίως όμως , άρνηση συμμετοχής στις συνομιλίες θα οδηγούσε σε πάγωμα της ενταξιακής πορείας της Κύπρου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, δεδομένου ότι οι εταίροι θα χρέωναν στην ελληνοκυπριακή πλευρά τη συνέχιση του αδιεξόδου στο Κυπριακό. Η ενταξιακή διαδικασία μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης στο πρόβλημα. Μόνο αυτή πιέζει πραγματικά τον Ντενκτάς και τους ακραίους κύκλους του κατεστημένου της Άγκυρας και όχι, όπως αποδείχθηκε, η αδιέξοδη πολιτική της στρατιωτικοποίησης του Κυπριακού, της παραγγελίας των S-300 και του ενιαίου αμυντικού δόγματος.
Εξάλλου, η πολιτική ισότητα των διαπραγματευόμενων μερών είναι πάγια αρχή του ΟΗΕ για όλες τις περιπτώσεις και εφαρμόζεται από τότε που άρχισαν οι διακοινοτικές συνομιλίες για το Κυπριακό, χωρίς αυτό να σημαίνει βεβαίως ότι αναγνωρίζεται το κατοχικό καθεστώς. Αυτό είναι γνωστό σε όλους. Δεν προέκυψε τώρα. Όπως επίσης είναι γνωστό ότι σε κάθε ομοσπονδία , τα ομόσπονδα κρατίδια που την αποτελούν , είναι μεταξύ τους πολιτικά ίσα. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα ομοσπονδιακά κράτη ( ΗΠΑ, Γερμανία, Βέλγιο, Καναδάς κλπ.). Η τεράστια και πολυπληθής πολιτεία της Καλιφόρνια π.χ. είναι πολιτικά ίση με την μικρή και αραιοκατοικημένη του Βέρμοντ. Οι έννοιες της ομοσπονδίας και της πολιτικής ισότητας των συνιστωσών είναι αλληλένδετες.
Διζωνική–δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο σημαίνει ότι το κυπριακό κράτος μετά τη λύση θα κυβερνάται μεν από μία κεντρική κυβέρνηση, θα αποτελείται όμως από μια ομόσπονδη πολιτεία στο νότο υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση και μία στο βορρά υπό τουρκοκυπριακή . Αυτές οι δύο θα είναι πολιτικά ίσες μεταξύ τους σε αυτό το νέο συνεταιρισμό. Αυτή τη λύση είχε αποδεχθεί ο Μακάριος από το 1977 και επιβεβαίωσε με ομοφωνία των κομμάτων το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου το1989. Προς τι λοιπόν οι κραυγές;
Άρνηση της αρχής της πολιτικής ισότητας μέσα στο πλαίσιο της μελλοντικής λύσης του προβλήματος σημαίνει απόρριψη της λύσης της ομοσπονδίας. Την τελευταία ιδιαίτερα περίοδο ορισμένοι επισείουν τον κίνδυνο της συνομοσπονδίας για να υπονομεύσουν ουσιαστικά την πρόταση για ομοσπονδία. Γνωρίζουμε ότι η λύση του Κυπριακού θα είναι συμβιβαστική, λόγω της στρατιωτικής ήττας μας το 1974. Δεν μπορούμε να δεχθούμε φυσικά συνομοσπονδία δύο κρατών. Αλλά ένα κράτος με ομοσπονδιακή δομή και λειτουργία και μία διεθνή προσωπικότητα είναι η μόνη ρεαλιστική λύση. Μία ομοσπονδία, ίσως χαλαρή, στην οποία θα συμβιώνουν με ειρήνη και ασφάλεια Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι. Οποιαδήποτε υπαναχώρηση από τη θέση της ομοσπονδίας που περιλαμβάνεται σε όλα τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ και των διεθνών οργανισμών σημαίνει, ελλείψει άλλης εναλλακτικής λύσης, ότι τα πράγματα στο νησί θα παραμείνουν ως έχουν. Μονιμοποίηση δηλαδή και σε λίγο νομιμοποίηση της de facto διχοτόμησης. Τι άλλο καλύτερο θα επιθυμούσαν ο Ντενκτάς και η αδιάλλακτη μερίδα της ελίτ στην Τουρκία ;
Ας σοβαρευτούμε, λοιπόν, πριν να είναι πολύ αργά.
* Ο Θ. Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας–διεθνολόγος, υπεύθυνος Τύπου της Ανανεωτικής Εκσυγχρονιστικής Κίνησης της Αριστεράς