του Θανάση Γεωργακόπουλου
΄Αρθρο στην εφημερίδα «Ημερησία» 23/6/2001
Το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα πάσχει. Από τη μια οι εξελίξεις που σημειώνονται και διεθνώς –με βασικότερη τη δημογραφική γήρανση- κι από την άλλη οι ιδιομορφίες του εγχώριου “μωσαϊκού ρυθμίσεων” που περιέχει ανορθολογισμούς, στρεβλώσεις και ανισότητες, οδήγησαν σε ένα σύστημα το οποίο είναι άδικο κοινωνικά και δεν είναι βιώσιμο οικονομικά.
Η εκτίμηση και η σχετική ανάλυση είχε γίνει από τη μελέτη Σπράου, επικαιροποιήθηκε από την έκθεση του βρετανικού οίκου ενώ στα ίδια -και μερικές φορές χειρότερα- συμπεράσματα καταλήγει και η μελέτη της ΓΣΕΕ.
Το σύστημα δεν πάει άλλο και λύσεις στο πλαίσιό του είναι ατελέσφορες. Αυτό, άλλωστε, ήταν το βασικό πρόβλημα στην αρχική πρόταση της κυβέρνησης και –ακόμα περισσότερο- στις αντιδράσεις των δυνάμεων της κοινωνικής και πολιτικής αντιπολίτευσης.
Eκείνο που προέχει, μετά την ήττα της κυβέρνησης στο ασφαλιστικό, είναι να μην υπάρξει αναδίπλωση και προσφυγή σε εμβαλωματικές λύσεις αλλά μεταρρυθμιστική στροφή και επιστροφή του K. Σημίτη σε ιδέες, τις οποίες και ο ίδιος στο παρελθόν διατύπωνε.
Eκείνο που, επίσης, προέχει είναι η “αποτίναξη της δικτατορίας των στερεοτύπων”. Γιατί η αλήθεια είναι ότι η συνολική δαπάνη για τις συντάξεις στην Ελλάδα είναι πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ότι –στο πλαίσιό τους- οι κρατικές δαπάνες είναι υψηλές, ότι η τριμερής χρηματοδότηση, όπως την προτείνει η ΓΣΕΕ, ενισχύει τις ανισότητες, ότι επιπλέον πόροι, αν δεν αλλάξει το σύστημα, θα αυξήσουν τις ανισορροπίες, ότι η εισφοροδιαφυγή θα παταχθεί μόνο αν το ίδιο το σύστημα πάψει να παρέχει κίνητρα και ότι, τέλος, οι προφανείς θετικές επιπτώσεις από την αύξηση της απασχόλησης ή την ένταξη των μεταναστών δεν επιλύουν το πρόβλημα.
Εκείνο που, τέλος, προέχει είναι η ουσιαστική έναρξη του κοινωνικού διαλόγου. Nα μπουν στο περιθώριο υπεκφυγές, προσχήματα και όροι, αφού τα συνδικάτα εξ ορισμού και διαλέγονται και αγωνίζονται και διαπραγματεύονται και συγκρούονται.
Σ’ αυτό το διάλογο που ελπίζουμε, κάποτε, να ξεκινήσει η Ανανεωτική Εκσυγχρονιστική Κίνηση της Αριστεράς (ΑΕΚΑ) κατέθεσε ολοκληρωμένη πρόταση για ένα νέο “μικτό” ασφαλιστικό σύστημα τριών πυλώνων.
Ο 1ος πυλώνας θα παρέχει “Σύνταξη του Πολίτη” σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες στα 65 έτη, είτε εργάσθηκαν είτε όχι. Η σύνταξη αυτή θα παρέχεται με ευθύνη και με πόρους του κράτους, αφού στη χρηματοδότησή της θα κατευθυνθεί το σύνολο των σημερινών κρατικών χρηματοδοτήσεων για τις συντάξεις, καθώς και όλοι οι “κοινωνικοί πόροι”.
Ο 2ος πυλώνας θα παρέχει “Aναλογική Σύνταξη”, η οποία θα χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τις εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών. ‘Oπως συνέβη στην Iταλία και τη Σουηδία το σύστημα θα παραμείνει διανεμητικό (η μία γενιά θα καταβάλει τις συντάξεις της άλλης) αλλά θα “μιμείται” το μηχανισμό του κεφαλαιοποιητικού όσον αφορά τον υπολογισμό της σύνταξης (όσα εισφέρεις τόσα -ανατοκισμένα- θα λάβεις). O υπολογισμός θα γίνεται βάσει των εισφορών καθ’ όλη τη διάρκεια του εργάσιμου βίου, οι οποίες, βέβαια, θα ανατοκίζονται, με αποφάσεις εθνικής αρχής. Για τη λήψη Aναλογικής Σύνταξης δεν θα υπάρχουν κατώτατα όρια ετών ή ενσήμων (πράγμα που ωφελεί, κυρίως, τις γυναίκες) ούτε όριο ηλικίας. Ο εργαζόμενος θα δύναται να συνταξιοδοτηθεί με προσωπική του απόφαση, αλλά, βέβαια, η “Aναλογική Σύνταξή” του θα υπολογίζεται με βάση τις ανατοκισμένες εισφορές που θα έχει συγκεντρώσει ως εκείνο το χρονικό σημείο, καθώς, επίσης, και τα χρόνια που προβλέπεται ότι θα την εισπράττει.
Ο 3ος πυλώνας θα παρέχει “Πρόσθετη Σύνταξη” σε αμιγώς κεφαλαιοποιητική βάση από τα Eπικουρικά Tαμεία με τη σημερινή ή μετεξελιγμένη μορφή είτε από άλλους φορείς που θα συστήσουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Επίσης, Πρόσθετη Σύνταξη μπορεί να παρέχεται, σε απόλυτα προαιρετική βάση, μέσω ατομικών αλλά και “ομαδικών” προγραμμάτων σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, τα οποία, όμως, πρέπει να διέπονται από κανόνες τους οποίους θα ορίζει το κράτος και να συνοδεύονται με την παροχή [λογικών και δίκαιων] κινήτρων.
Πρόκειται για ένα ριζικά νέο ασφαλιστικό σύστημα που εκπληρώνει –στη νέα εποχή- όλους τους ιδρυτικούς σκοπούς της κοινωνικής ασφάλισης, αποκαθιστά τις ισορροπίες, ανακατανέμει δίκαια τα δικαιώματα και, κυρίως, είναι διαφανές και απλό. Θα υπάρξουν “ώτα ακουόντων”;
21/6/01