1. Μια ενδιαφέρουσα πολιτική περίοδος

Η ΑΕΚΑ στο νέο πολιτικό τοπίο

Για τέταρτη κατά σειρά χρονιά, από τη συγκρότηση της ΑΕΚΑ, βρισκόμαστε πάλι στη Θεσσαλονίκη για να επισκεφθούμε τη ΔΕΘ και να διατυπώσουμε τις απόψεις μας για τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις.

Η Γραμματεία της ΑΕΚΑ έχει αποφασίσει ομόφωνα ότι: το θετικό γεγονός της συμμετοχής του επικεφαλής της στην κυβέρνηση, εντάσσεται στην προσπάθεια της ΑΕΚΑ να συμβάλλει τόσο σε μια συνολική στρατηγική βαθύτερων, γρηγορότερων και δικαιότερων μεταρρυθμίσεων, σε ένα δεύτερο κύμα εκσυγχρονισμού με κοινωνική και οικολογική ευαισθησία όσο και στη συσπείρωση των δυνάμεων του προοδευτικού εκσυγχρονισμού του δημοκρατικού σοσιαλισμού, της οικολογικής δράσης και της αντιεθνικιστικής κινητοποίησης, για τη συγκρότηση της πολύχρωμης και πολυφωνικής παράταξης της Κεντροαριστεράς. Γι’ αυτούς τους λόγους η συμμετοχή αυτή έχει εγκριθεί από τη συντριπτική πλειοψηφία των μελών της ΑΕΚΑ.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή η συμμετοχή είναι δυνατόν να υποκαταστήσει τις διεργασίες για την Κεντροαριστερά, καθώς η συγκρότηση της, δεν είναι κυρίως υπόθεση προσώπων και ρόλων αλλά απαιτεί επίμονο και σε βάθος διάλογο καθώς και συγκεκριμένες πρωτοβουλίες θεσμικά κατοχυρωμένες και με σαφές χρονοδιάγραμμα.

Η ΑΕΚΑ θα συνεχίσει τη δράση της ως αυτόνομη δύναμη του ευρύτερου προοδευτικού χώρου. Θα διατηρήσει την πολιτική αυτονομία, την προγραμματική ιδιαιτερότητα και την οργανωτική αυτοτέλεια της. Θα κινηθεί και στο μέλλον με βάση το δίπτυχο «κριτική συμπόρευση με το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα-όχι ενσωμάτωση στο ΠΑΣΟΚ», το οποίο διακήρυξε από την πρώτη ημέρα της συγκρότησής της. Ως συλλογικός πολιτικός οργανισμός, θα στηρίξει τις θετικές πλευρές της κυβερνητικής πολιτικής και τις εκσυγχρονιστικές προσπάθειες της κυβέρνησης ενώ θα ασκήσει αυστηρή κριτική για λανθασμένες επιλογές, για οπισθοδρομήσεις και για παραλείψεις.

Ταυτοχρόνως θα εξακολουθήσει να διατυπώνει δημόσια συγκεκριμένες προτάσεις για τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και θα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες καθιστώντας σαφές και διακριτό το πολιτικό και προγραμματικό στίγμα της, όπως εξάλλου έκανε μέχρι σήμερα.

Οι διεργασίες για την Κεντροαριστερά και οι ερχόμενες εκλογές

Καθώς οι πολιτικές εξελίξεις επιταχύνονται, η ανάγκη για τη συγκρότηση της Κεντροαριστεράς αποκτά επείγοντα χαρακτήρα. Ήδη οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ, ο πρόσφατος ανασχηματισμός –παρά τον περιορισμένο χαρακτήρα του, η κινητικότητα που παρατηρείται στον οργανωμένο και στον ανένταχτο χώρο της δημοκρατικής Αριστεράς έχουν αυξήσει το ενδιαφέρον και τις διαθεσιμότητες.

Η προσπάθεια του ΠΑΣΟΚ για ανανέωση και διεύρυνση των ψηφοδελτίων του είναι χρήσιμη και ωφέλιμη αλλά δεν αρκεί. Δεν μπορεί να υποκαταστήσει το πολιτικό σχέδιο για την αναγκαία συσπείρωση των δυνάμεων του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, για τη διαμόρφωση μιας πλειοψηφικής Κεντροαριστεράς με όσο εύρος είναι δυνατόν στις σημερινές συνθήκες. Ή για να το πούμε με άλλα λόγια: η προσπάθεια αυτή του ΠΑΣΟΚ έχει νόημα όχι ως αυτοσκοπός αλλά ως μία διάσταση της προσπάθειας για να προωθηθεί η ευρύτερη δυνατή συμπαράταξη, με βάση μια προγραμματική συμφωνία για τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό, στην οποία θα έχουν σημαίνοντα ρόλο και διακριτή παρουσία οι οργανωμένες και διάσπαρτες δυνάμεις της μεταρρυθμιστικής-εκσυγχρονιστικής Αριστεράς. Μια τέτοια προσπάθεια αποτελεί μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις για νίκη στις ερχόμενες εκλογές.

Η ΑΕΚΑ θεωρεί απολύτως εφικτή και ρεαλιστική τη συγκρότηση μιας «Επιτροπής για την Κεντροαριστερά» από δυνάμεις, κινήσεις και πρόσωπα που ενδιαφέρονται για την τύχη του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος και για την προοπτική της Κεντροαριστεράς. Ήδη βρίσκεται σε επαφή με σημαντικές προσωπικότητες που έχουν εκδηλώσει την επιθυμία τους να συμμετάσχουν και στο άμεσο μέλλον θα δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα των επαφών αυτών.

Θα υπάρξει εξάλλου η ευκαιρία να συζητηθούν τα θέματα αυτά σε μια συνάντηση της Γραμματείας της ΑΕΚΑ με το Εκτελεστικό Γραφείο του ΠΑΣΟΚ στο προσεχές χρονικό διάστημα.

Η τελική απόφαση για την εκλογική τακτική της ΑΕΚΑ θα ληφθεί σε συνάρτηση με την πρόοδο αυτών των διεργασιών.

Ο νέος εκλογικός νόμος

Οι προτάσεις της κυβέρνησης αποτελούν ένα θετικό πλαίσιο αρχών για ουσιαστικό διάλογο. Τώρα απομένει το κύριο, που είναι ο τρόπος εφαρμογής της σε ένα ολοκληρωμένο εκλογικό νόμο. Σε αυτό πεδίο πρέπει να αξιοποιηθεί όσο το δυνατό περισσότερο, το πνεύμα και το γράμμα του «γερμανικού» εκλογικού συστήματος. Γι’ αυτό πέραν των άλλων θετικών στοιχείων που περιλαμβάνονται, όπως η αυξημένη αναλογικότητα, η διευκόλυνση των προεκλογικών συνεργασιών και η κατάτμηση των εκλογικών περιφερειών, η ΑΕΚΑ υποστηρίζει την υλοποίηση των πιο καινοτόμων προτάσεων όπως η «λίστα» σε ευρεία περιφέρεια και η «διπλή κάλπη». Θεωρεί αδικαιολόγητες τις αντιδράσεις για τις συγκεκριμένες προτάσεις.

Ο θεσμός του βουλευτή της ευρύτερης περιφέρειας αποτελεί σημαντικό στοιχείο της περιφερειακής συγκρότησης του κράτους. Μέσα από τη «λίστα» μπορεί να προωθηθεί η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού καθώς καθίσταται δυνατή η αξιοποίηση νέων υποψηφίων, με ικανότητες, άγνωστων όμως στο ευρύτερο κοινό. Είναι όμως προφανές, ότι ένα τέτοιο μέτρο πρέπει να συνδυαστεί με τον εκδημοκρατισμό των πολιτικών κομμάτων.

Η «διπλή κάλπη», η δυνατότητα δηλαδή του ψηφοφόρου να επιλέγει βουλευτή ξεχωριστά από το κόμμα που προτιμά, ενισχύει τις δυνατότητες και τις επιλογές των εκλογέων. Βοηθά στην αξιοκρατία του πολιτικού προσωπικού, καθώς ενισχύει τη δυνατότητα προσώπων ευρύτερης αποδοχής και υψηλού κύρους να εκλεγούν, ακόμα κι αν δεν ενισχύονται από τον κομματικό μηχανισμό ή αν υπονομεύονται από τοπικούς παράγοντες, ακόμα κι αν ανήκουν σε μικρό κόμμα ή είναι ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Η καλύτερη εφαρμογή αυτού του μέτρου μπορεί να γίνει με τη διαμόρφωση μονοεδρικών περιφερειών, ώστε να αποφευχθεί η δυνατότητα συναλλαγών «κάτω από το τραπέζι» μεταξύ των πολιτικών διαφορετικών κομμάτων.

Όλα αυτά βεβαίως θα συζητηθούν στον επικείμενο διάλογο. Γι’ αυτό και η συμμετοχή όλων των πολιτικών δυνάμεων σε αυτόν θα αποτελέσει δείγμα πολιτικής υπευθυνότητας. Άρνηση για διάλογο, όπως εκφράστηκε από ορισμένες δυνάμεις της αντιπολίτευσης δείχνει πολιτική ανωριμότητα και ανασφάλεια καθώς και υποτίμηση ενός μείζονος θέματος, της διαμόρφωσης του πολιτικού συστήματος. Οι ρυθμίσεις άλλωστε που θα συμφωνηθούν δεν αφορούν τις ερχόμενες εκλογές. Καλούμε αυτά τα κόμματα να επανεξετάσουν την στάση τους και να καταθέσουν τις προτάσεις τους στο θεσμοθετημένο διάλογο.

2. Oι ανάγκες της οικονομίας: Ανταγωνιστικότητα με Κοινωνική Ευθύνη

Α. Η πορεία προς την πραγματική σύγκλιση, τρία χρόνια μετά την είσοδό μας στην ΟΝΕ, τρία χρόνια πορείας προς την πραγματική σύγκλιση της ελληνικής οικονομίας με τον μέσο όρο της Ευρώπης των 15.

Εν όψει των επικείμενων εκλογών, ο πρωθυπουργός ποσοτικοποίησε και εξήγγειλε τους στόχους που πρέπει να θέσει η χώρα μέχρι το 2003 ορίζοντας έτσι την πραγματική σύγκληση.

Δεν έγινε απολογισμός της τριετίας για τα αντίστοιχα μεγέθη έτσι ώστε να μετρηθεί σαφώς και ο δρόμος που διανύθηκε τα τρία τελευταία χρόνια.

Στο πλαίσιο αυτό η ΑΕΚΑ επισημαίνει τα εξής:

- Παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε λίγους μήνες προ των εκλογών είναι εξαιρετικά θετικό ότι εξισορροπείται κοινωνικά η πολιτική της κυβέρνησης και μάλιστα αναδεικνύοντας το κοινωνικό κράτος σαν την άλλη όψη ενός κράτους με υγιή ανταγωνιστική οικονομία.

Έτσι η λιτότητα και η σφαιρική δημοσιονομική πολιτική συνδέονται με την αναμόρφωση και την στήριξη του κοινωνικού κράτους.

Ο πολύ συχνά απαντώμενος στην πολιτική ζωή της χώρας μας πλήρης διαχωρισμός της λιτότητας από αυξήσεις και κοινωνικές παροχές (συνήθως στην προεκλογική περίοδο) διαμόρφωνε μια διάψευση προσδοκιών και μία ματαιότητα για την όποια προσπάθεια βελτίωσης των οικονομικών εκδόσεων της χώρας.

Πέρα από αυτήν την γενική διαπίστωση η ΑΕΚΑ θέλει να τονίσει ιδιαίτερα ορισμένες επιτυχίες της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής και να αποδείξει ορισμένες βασικές υστερήσεις.

Β1. Η διατήρηση των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης.

Παρά το γεγονός ότι η συμβολή της τελικής κατανάλωσης (2,5%) είναι μεγαλύτερη από αυτή των επενδύσεων (1,8%), η αύξηση του ΑΕΠ ξεπέρασε και αυτές τις κυβερνητικές προσδοκίες και αποτελεί αναμφισβήτητα τον βασικό λόγο αισιοδοξίας για μια ουσιαστική σύγκλιση.

Β2. Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας.

Η Ελλάδα παρουσίασε την μεγαλύτερη άνοδο στην Ε.Ε. των 15 συγκλίνοντας ουσιαστικά στον μέσο όρο.

Β3. Η μείωση της ανεργίας

Παρά το γεγονός ότι το δημόσιο εξακολουθεί να δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις εργασίας, αποτελεί αναμφισβήτητα σημαντική επιτυχία, ιδίως σε συνδυασμό με την αύξηση της παραγωγικότητας

Β4. Την ολοκλήρωση μεγάλων έργων υποδομής.

Ακόμα κι αν τα περισσότερα από αυτά γίνονται λόγω Ολυμπιακών Αγώνων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα αλλάζει σε ότι αφορά βασικές υποδομές.

Β5. Σε ότι αφορά την απελευθέρωση των αγορών, της ιδιωτικοποίησης και την απλοποίηση επιχειρηματικού περιβάλλοντος θα θέλαμε εδώ να εξάρουμε ότι δεν έπαψαν σε όλο αυτό το διάστημα να βρίσκονται στην ατζέντα των μεταρρυθμίσεων με ψηλή προτεραιότητα. Όμως τα αποτελέσματα που μέχρι τώρα έχουν επιτευχθεί, δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν ικανοποιητικά.

Β6. Σε ότι αφορά την κοινωνική πολιτική θεωρούμε πολύ σημαντικό το ότι η κυβέρνηση απευθύνεται και προστατεύει τις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες που είναι οι:

- Συνταξιούχοι και πολίτες της τρίτης ηλικίας

- Μονογονεϊκές οικογένειες

- Μετανάστες

- Γυναίκες

- Νέοι

Γ1. Η κυβέρνηση έχει μπροστά της ανοιχτούς λογαριασμούς με τις ρυθμίσεις της αγοράς εργασίας και το ασφαλιστικό.

Οι προσπάθειες που έγιναν και οι υποχρεώσεις μετάθεσαν ουσιαστικά την αντιμετώπιση των δύο μεγάλων αυτών θεμάτων.

Η ΑΕΚΑ έχει κάνει αναλυτικές προτάσεις και εκδηλώσεις και για τα δύο ζητήματα.

Γ2. Στην ελληνική κοινωνία καταγράφονται μεγάλες ανισότητες στη χώρα μας -το πλουσιότερο 20% είναι 6.2 φορές πλουσιότερο από το φτωχότερο 20% που βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας. Τέτοιες επιδόσεις μόνο η Πορτογαλία και η Λετονία έχουν από την Ευρώπη των 25.

Ακόμα η Ελλάδα έχει τον χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης των γυναικών και την υψηλότερη ανεργία στους νέους.

Γ3. Η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας είναι ακόμη αμφιλεγόμενη.

Γιατί παρά τους ρυθμούς ανάπτυξης και την αύξηση της παραγωγικότητας:

* η Ελλάδα δεν κερδίζει θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη ως προς την ανταγωνιστικότητα (παρά τις όποιες επιφυλάξεις για τα συστήματα συγκριτικής αξιολόγησης θα μπορούσε να έχει κανείς).

* Οι εξαγωγές των ελληνικών επιχειρήσεων δεν αυξάνονται και το έλλειμμα του ισοζυγίου μεγαλώνει.

* Υπάρχει μια αμηχανία στις πολιτικές που ρυθμίζουν τον ρόλο της Ελλάδας στην Βαλκανική και Ν.Α. Ευρώπη.

Το ΕΣΟΑΒ καθυστερεί αδικαιολόγητα και η χώρα (κυρίως η Β. Ελλάδα) χάνει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Η επίτευξη των στόχων που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός μέχρι το 2003, απαιτούν συστράτευση περισσότερων κοινωνικών ομάδων στη μεγάλη αυτή προσπάθεια που θα ανταποδίδει διαρκώς τους καρπούς της στο λαό με έμφαση στις πιο ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

3. Οι εκρηκτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή

Εκφράζουμε τη βαθιά ανησυχία και αγωνία μας για τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στη Μ. Ανατολή. Καταδικάζουμε τις πράξεις βίας και αντεκδίκησης τόσο από την ισραηλινή πλευρά όσο και από τις ακραίες παλαιστινιακές οργανώσεις. Ο φαύλος κύκλος της βίας πρέπει να σταματήσει. Ειδικά, τα χτυπήματα εναντίον αμάχων πολιτών είναι απολύτως καταδικαστέα, και οι υπεύθυνοι γι’ αυτά, από όπου κι αν προέρχονται, πρέπει να τιμωρηθούν.

Η απειλή απέλασης του Γιάσερ Αραφάτ από την ισραηλινή ηγεσία δυναμιτίζει ακόμη περισσότερο το κλίμα στην περιοχή. Χωρίς να παραγνωρίζουμε τη διγλωσσία του Αραφάτ και το μερίδιο των ευθυνών του για την ελλιπή αντιμετώπιση των τρομοκρατικών επιθέσεων από εξτρεμιστικά παλαιστινιακά στοιχεία, που οδήγησε στο αρνητικό γεγονός της παραίτησης του πρωθυπουργού Μαχμούντ Αμπάς, ο Γιάσερ Αραφάτ παραμένει ο νόμιμος ηγέτης του παλαιστινιακού λαού. Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι είναι υποχρεωμένοι να διαπραγματευτούν μεταξύ τους, μέσω των ηγεσιών που ανέδειξαν οι δύο λαοί.

Ο «οδικός χάρτης» για το Μεσανατολικό, που κατέθεσαν ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ, η ΕΕ και η Ρωσία, αποτελεί τη μόνη προοπτική για ειρήνευση στην πολύπαθη περιοχή. Στόχοι αλληλένδετοι παραμένουν: ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος και ασφαλή σύνορα για το Ισραήλ.