Η επιλογή μας

Η Ελλάδα έχει μπει σ' ένα νέο ιστορικό κύκλο.

Η ελληνική κοινωνία κινείται και αλλάζει, παρά τα περί του αντιθέτου  ιδεολογήματα.

Μια αριστερά εγκλωβισμένη στο κέλυφος της αυταρέσκειάς της, αποτελεί απλώς είδος υπό εξαφάνιση.

·        Εμείς θέλουμε να είμαστε ενεργό τμήμα αυτής της κίνησης, θέλουμε να την ερμηνεύσουμε και να την επηρεάσουμε.

·        Εμείς θα εργαστούμε για ν’ αποκτήσει ο νέος ιστορικός κύκλος τη δυναμική μιας δεύτερης μεταπολίτευσης για να συναρθρωθούν οι εκσυγχρονιστικές μεταρρυθμίσεις με την δημοκρατική εμβάθυνση, με την κοινωνική αλληλεγγύη, με τη σύγχρονη ριζοσπαστικότητα.

·        Εμείς δηλαδή, υπερασπιζόμαστε μια αυτονόητη επιλογή :

Η νέα ιστορική φάση μπορεί και πρέπει να έχει τη σφραγίδα και της Ανανεωτικής Αριστεράς.

 

Η καίρια αλλαγή του ‘96

Ο νέος ιστορικός κύκλος ξεκινά από τα μέσα της δεκαετίας του '90.

·        Παρά, και ίσως εξαιτίας του ασφυκτικού κλοιού που συνθέτουν ο αναχρονισμός, ο λαϊκισμός και η απουσία ενός σαφούς πολιτικού προσανατολισμού για τη χώρα, ωριμάζει μέσα στο κοινωνικό σώμα η συνείδηση της ανάγκης να ξεπεραστεί η δομική ακινησία της προηγούμενης περιόδου.

Αντιφατικά και κόντρα σε ποικιλώνυμες αντιστάσεις, οι κοινωνικές διεργασίες συγκλίνουν στο αίτημα για έναν απελευθερωτικό εκσυγχρονισμό. Και αυτή η κοινωνική δυναμική είναι που επέβαλε την ανάδειξη του Κ. Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και στην πρωθυπουργία.

·        Με τη σειρά της, αυτή η πολιτική μεταβολή αποδεικνύεται μεταβολή καίρια.

Προσφέρει στην, εν πολλοίς αδιαμόρφωτη, κοινωνική δυναμική ένα      πλαίσιο στρατηγικών στόχων, έστω και περιορισμένων. Την προσανατολίζει και την επιταχύνει, προκαλώντας ραγδαίες αλλαγές στο πολιτικό σκηνικό.

  ·        Την ώρα που όλες οι υπόλοιπες δυνάμεις αποστασιοποιούνται από τις υπαρκτές κοινωνικές τάσεις και αναλώνονται σ’ έναν ανταγωνισμό πρωτοφανούς πολιτικού πρωτογονισμού και δημαγωγίας, ο Κ. Σημίτης συνδέεται προνομιακά με το αίτημα του εκσυγχρονισμού. Όλα αυτά καταγράφονται και εκλογικά. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά σε όλους.

 

Η ...ιστορική αμηχανία της ιστορικής αριστεράς

Σ' αυτή την κρίσιμη πενταετία: της έκρηξης ενός ολόκληρου πλέγματος συμπιεσμένων προβλημάτων και της απαίτησης νέων, προωθητικών απαντήσεων, της επιτάχυνσης των κοινωνικών μετασχηματισμών – της πραγματοποίησης μικρών ή μεγαλύτερων αλμάτων, η ιστορική Αριστερά, και στις δύο εκδοχές της, υιοθετεί μια στάση ενός ολέθριου πολιτικού αυτισμού.

·        Απέναντι σε μια σύνθετη κοινωνικό-πολιτική δυναμική, η ιστορική Αριστερά παραιτείται από τη δυνατότητα μιας επεξεργασμένης πολιτικής παρέμβασης και αποσύρεται. Υιοθετεί ένα απλουστευτικό "ερμηνευτικό σχήμα" που το διαποτίζει η αντίληψη "τι μπρόκολα - τι λάχανα", "τι ΠΑΣΟΚ, τι ΝΔ", "τι σοσιαλδημοκρατία, τι νεοφιλελεύθερη δεξιά".

Για τις ανάγκες της πολεμικής της, κατασκευάζει μια καρικατούρα του "σημιτικού εγχειρήματος", βαφτίζει τις πολιτικές του επιλογές δεύτερη έκδοση του νεοφιλελευθερισμού και πιστεύει ότι έτσι ξεμπερδεύει μαζί τους. 

Αρνείται την υπεύθυνη κριτική από θέσεις σύγχρονες, τη θετική συνεισφορά, τον μεταρρυθμιστικό συναγωνισμό, και αρκείται στη δημαγωγική αντιπολίτευση.

 Γίνεται ο αμήχανος θεατής που παρακολουθεί παθητικά ένα περίπλοκο σενάριο. 

·        Αν όμως για το ΚΚΕ αυτή η πολιτική στάση είναι μια εύλογη συνέπεια της γενικότερης ιστορικής και ιδεολογικής του διαμόρφωσης, για τον ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ αποτελεί άρνηση της ταυτότητάς του, που τον οδηγεί σ' ένα παράλογο πολιτικό αυτοχειριασμό.

·        Είναι απίστευτο, ακόμα και γι' αυτούς που υιοθετούν την πιο σκληρή κριτική στο "Σημιτικό εκσυγχρονισμό", το γεγονός ότι μαζί με τα απόνερα της «δεξιάς πολιτικής» πετιέται στα σκουπίδια και το δικό μας παιδί: η στρατηγική επιλογή του προοδευτικού εκσυγχρονισμού, διακριτό γνώρισμα της πολιτικής αυτονομίας της Ανανεωτικής Αριστεράς όλα αυτά τα χρόνια. 

·        Σε μια στιγμή που η κοινωνία έχει ανάγκη από τολμηρές προγραμματικές προτάσεις για ν’ αντιμετωπίσει τις ιστορικές της εκκρεμότητες και τα σύγχρονα προβλήματα του παρόντος και της προοπτικής της, η ηγεσία του ΣΥΝ της προσφέρει ένα ανούσιο χαρμάνι δογματισμού και τακτικισμού.  

·        Την ώρα που ως κυρίαρχο ερώτημα αναδεικνύεται το ποιά στρατηγική πρόταση θα αντικαταστήσει τις εξαντλημένες στρατηγικές της προηγούμενης ιστορικής περιόδου, η κεντρική σύλληψη της ανασύνθεσης και της σύγκλισης του ευρύτερου προοδευτικού χώρου, που επεξεργάστηκε ο ΣΥΝ στο ιδρυτικό του συνέδριο, εγκαταλείπεται ως ύποπτο πρόσχημα υποταγής στον Σημίτη και στους σχεδιασμούς του.

 

Ένας αναπόφευκτος πολιτικός διχασμός 

Μ’ αυτά και μ’ εκείνα, ο κόσμος της Ανανεωτικής Αριστεράς οδηγείται σ’ έναν ιδιόμορφο πολιτικό διχασμό. 

Ένα μεγάλο τμήμα του νοιώθει να εκφράζεται πολιτικά, όλο και λιγότερο, από τον κυρίαρχο απλουστευτικό και καταγγελτικό λόγο της ηγεσίας του ΣΥΝ και τα αναχρονιστικά στερεότυπα που τον υποβαστάζουν. Και αντιδρά στην εγκατάλειψη πολύτιμων στοιχείων της ταυτότητάς του, όπως ο ευρωπαϊσμός, ο μεταρρυθμισμός, η πολιτική δράση με την αίσθηση της συνολικής ευθύνης για την κοινωνία.

 ·        Χωρίς να ταυτίζεται με την ποιότητα, με το σύνολο των κατευθύνσεων και πρακτικών του εκσυγχρονισμού τον οποίο προωθεί η κυβέρνηση, «αναγνωρίζεται πολιτικά» σε πολλές από τις επιλογές του, επιλογές που στη διαμόρφωσή τους, το ρεύμα της Ανανεωτικής Αριστεράς συνέβαλε – προδρομικά και αυτόνομα – μέσα από την πολύχρονη, σταθερή αντιπαράθεση στον αριστερό δογματισμό και στον λαϊκισμό.

 ·        Ένα σύνολο αριστερών πολιτών μετεωρίζεται μεταξύ της ιστορικής του δέσμευσης και του πολιτικού ορθολογισμού του και διαχέεται μέσα στο πολιτικό πεδίο χωρίς σταθερή κομματική έκφραση, αλλά με ισχυρά ενοποιητικά στοιχεία πολιτικής αντίληψης και πολιτικού πολιτισμού.

 ·        Αυτή η πολιτική διχοτομία αποτυπώνεται και εκλογικά: σχεδόν ένας στους τρεις ψηφοφόρους του ΣΥΝ το ’96 ψηφίζει Σημίτη, «ανόρεχτα» και με σκεπτικισμό. Ένα ίδιο, ποσοτικά, τμήμα ψηφίζει ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ, «χωρίς βαθύτερη συναίνεση». Όλος αυτός ο κόσμος θεωρεί ότι ο εκσυγχρονισμός αποτελεί μια συνολική εθνική πρόταση. Και αποτελεί, δυνάμει, μια πολύτιμη συνιστώσα του αναγκαίου νέου πολιτικού υποκειμένου μιας ηγεμονικής μεταρρυθμιστικής στρατηγικής.

  

Για την πολιτική επανένωση του χώρου μας με μια νέα ταυτότητα 

Όλα αυτά δεν αποτελούν στοιχεία μιας ακαδημαϊκής ιστορικής καταγραφής. 

Είναι για μας μια επώδυνη απόπειρα αυτογνωσίας, ένας αναγκαίος απολογισμός για να σκεφτούμε πάνω στο παρόν και το μέλλον του  ρεύματος της Ανανεωτικής Αριστεράς, και ευρύτερα, της Δημοκρατικής Αριστεράς και της κεντροαριστεράς. 

·        Επειδή συμμεριζόμαστε την οδυνηρή εκτίμηση ότι η ιστορική Αριστερά κατέγραψε στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση "όχι απλώς μιαν ακόμα πολιτική ήττα, αλλά μια γενικευμένη απώλεια κύρους" και βρίσκεται στο όριο της οριστικής της περιθωριοποίησης, θέλουμε να βάλουμε το στοίχημα της επανασύνδεσης της Ανανεωτικής Αριστεράς με την κοινωνία.   

·        Επειδή η πολιτική διχοτόμηση της «μεταρρυθμιστικής ψυχής» της Ανανεωτικής Αριστεράς, όχι μόνο εξουδετερώνει την ιστορική διακριτότητα αυτού του ρεύματος, αλλά μειώνει την αποτελεσματικότητα του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος, θέλουμε να εργαστούμε για την άρση αυτής της διχοτόμησης. Για την ανασυγκρότηση αυτής της «διάχυτης αριστεράς των πολιτών» ως «δημόσιου χώρου» διαλόγου και πολιτικών παρεμβάσεων, ως ρεύματος – φορέα ενός σύγχρονου πολιτικού και προγραμματικού λόγου.  

·        Επειδή τα πράγματα αποδεικνύουν ότι η επιλογή του εκσυγχρονισμού με προοδευτικά χαρακτηριστικά και οικολογική ευαισθησία παραμένει επιλογή δεσπόζουσα και στις νέες συνθήκες, θέλουμε να συμμετάσχουμε στη συγκρότηση του πολυφωνικού και πλουραλιστικού πόλου του προοδευτικού εκσυγχρονισμού της ελληνικής κοινωνίας. Θέλουμε νασυμβάλουμε ώστε αποσπασματικές και επιμέρους μεταρρυθμιστικές πολιτικές να ενταχθούν σ’ ένα πλαίσιο αξιών και ιδεών, πιο συνεκτικό και ριζοσπαστικό.  

·        Επειδή το κορυφαίο ζήτημα – ποιός  συνασπισμός κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων θα ηγεμονεύσει στο νέο ιστορικό κύκλο παραμένει ζήτημα ανοικτό, θέλουμε να συμβάλουμε στη διαμόρφωση των λύσεων. Να εργαστούμε ώστε το νέο κοινωνικό μπλόκ ν’ αποκτήσει το χαρακτήρα μιας διαρθρωμένης συμμαχίας, των νέων δυναμικών στρωμάτων της κοινωνίας με τα αδύναμα λαϊκά στρώματα, που οι αναπότρεπτες αλλαγές τα σπρώχνουν στο περιθώριο και τα μετατρέπουν σε βορά επικίνδυνων αντιδημοκρατικών και ανορθολογικών ιδεολογημάτων.  

·        Επειδή πιστεύουμε ότι η απόπειρα νεοκομμουνιστικής αναπαλαίωσης της Ανανεωτικής Αριστεράς αποτελεί έναν ιστορικό αναχρονισμό που ακυρώνει το ιστορικό εγχείρημα συγκρότησης μιας σύγχρονης, δημοκρατικής και ριζοσπαστικής αριστερής δύναμης, όπως την οραματίστηκε και θέλησε να την ενσαρκώσει με την ίδρυσή του ο ΣΥΝ, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια για την διαμόρφωση μιας ισχυρής, συνεκτικής και σύγχρονης μετακομμουνιστικής ταυτότητας αυτού του ρεύματος.  

·        Ξέρουμε ότι η νέα ταυτότητα του δικού μας ρεύματος, δεν θα φτιαχτεί σε συνθήκες εργαστηρίου. Δεν θα προκύψει από μια μοναχική πορεία, από την επιδίωξη να εισαχθούν στο χώρο της ευρύτερης Δημοκρατικής Αριστεράς νέες διαιρέσεις, από την επινόηση ψευδεπίγραφων πολώσεων. Η διαμόρφωση της νέας ταυτότητας συνδέεται οργανικά και άρρηκτα με το τιτάνιο έργο της πολιτικής, προγραμματικής και θεσμικής ανασύνθεσης του προοδευτικού χώρου ως συνόλου. Απαιτεί τη γόνιμη αλληλεπίδραση όλων των επιμέρους τάσεων και ρευμάτων του χώρου. Προϋποθέτει την ενεργητική συμμετοχή μας στις διεργασίες για τη συγκρότηση της ευρύτερης και πολύχρωμης παράταξης της πληθυντικής Αριστεράς ή Κεντροαριστεράς.

 

Να ξαναβρεθούμε μαζί

 

Τα παραπάνω ζητήματα - και όχι μόνο αυτά- διατυπωμένα σχηματικά και με επίγνωση της συνθετότητάς τους, μπορεί ν’ αποτελέσουν αντικείμενο ενός γενικευμένου, και παραγωγικού ίσως διαλόγου, που αφορά πρωτίστως ολόκληρο τον κατακερματισμένο χώρο της Ανανεωτικής Αριστεράς.

Αυτή είναι για μας η πρώτη προτεραιότητα.

 

·        Ο διάλογος αφορά όλους όσοι, κατά καιρούς αποχώρησαν και συνεχίζουν να αποχωρούν από τα οργανωμένα σχήματα. Αφορά πολιτικές κινήσεις και ομάδες που υπάρχουν, περισσότερο ή λιγότερο συγκροτημένα..

·        Δεν μπορεί ωστόσο να περιοριστεί «στην πολιτική κορυφή». Αφορά εξίσου δυνάμεις διάσπαρτες σε όλο το κοινωνικό σώμα, πρόσωπα που εργάζονται και παράγουν σε όλα τα επίπεδα, κινήσεις πολιτών, ομίλους, μικρές ή μεγάλες συλλογικότητες που συμμετέχουν στο μεταρρυθμιστικό γίγνεσθαι, με ιδέες, πρωτοβουλίες, πρακτικές παρεμβάσεις.

 ·        Απαιτεί μετριοπάθεια, διανοητικό μόχθο, αποφυγή περιττών μικρομεγαλισμών, κατανόηση των ανοιχτών ερωτημάτων, και των ορίων που θέτει η κρίση ταυτότητας της Δημοκρατικής Αριστεράς, σε ολόκληρη την Ευρώπη και όχι μόνο "στα καθ' ημάς". 

·        Ο διάλογος θα είναι εκ των πραγμάτων ανοιχτός και χωρίς προαπαιτούμενα.

Δεν πρέπει όμως ν’ αποτελέσει άλλοθι παράτασης του σημερινού κατακερματισμού. Προτείνουμε να ξεκινήσει αμέσως και να καταλήξει – σ’ έναν από κοινού συμφωνημένο χρονικό ορίζοντα – στη συνδιαμόρφωση μιας νέας, ισχυρής πολιτικής Κίνησης της εκσυγχρονιστικής μεταρρυθμιστικής αριστεράς, από όλους όσοι θα συμφωνήσουν σ’ ένα πολιτικό και προγραμματικό πλαίσιο.  

·        Το ζήτημα είναι «να ξαναβρεθούμε μαζί», όχι απλώς για να διασώσουμε μια ιστορική «κοινότητα», αλλά για να συγκροτήσουμε μια νέα πολιτική συλλογικότητα, οργανική και διακριτή συνιστώσα στονπλουραλιστικό πόλο του προοδευτικού εκσυγχρονισμού,  δηλαδή χρήσιμη για την κοινωνία και για τη χώρα.

 

Η δική μας πρόταση 

·        Η ανάγνωση που εμείς κάνουμε στη σύγχρονη πραγματικότητα, διατρέχεται βεβαίως από ερωτηματικά και απορίες. Μας οδηγεί όμως σε μια θεμελιώδη εκτίμηση:

·        Για να προωθηθεί αποφασιστικά και συνολικότερα το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα στη νέα περίοδο πρέπει να στηριχτεί σε μια ευρύτατη κοινωνική και πολιτική δυναμική. Καθώς, δυνάμεις από διαφορετικές αφετηρίες, με διαφορετικές ευαισθησίες και ταυτότητες, με διαφορετικούς ρυθμούς ωρίμανσης, συγκλίνουν στο αίτημα του εκσυγχρονισμού, ως συνολικού μεταρρυθμιστικού σχεδίου, το νέο πολιτικό υποκείμενο του εκσυγχρονισμού δεν μπορεί παρά να είναι μια πολυφωνική, ευρεία παράταξη. Μέσα σ’ αυτήν, η παρουσία της μεταρρυθμιστικής, εκσυγχρονιστικής Αριστεράς, ως διακριτού ρεύματος, θα έχει μια ισχυρότερη και θετικότερη συμβολή. Οι εμπειρίες της προηγούμενης ιστορικής περιόδου επιβεβαιώνουν αυτή την εκτίμηση:

 ·        Από το ’96 και μετά η Ελλάδα πράγματι άλλαξε, με κορυφαία σημεία       την είσοδο στην ΟΝΕ και τη συμφωνία του Ελσίνκι. Θετικές μεταβολές υπήρξαν στην οικονομία, με τη σταθεροποίηση της δημοσιονομικής κατάστασης της χώρας, την ανάκαμψη, την αύξηση των επενδύσεων. Κανείς όμως δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η «εκσυγχρονιστική ατζέντα» συρρικνώθηκε στα απολύτως απαραίτητα, ή σε όσα επέτρεπαν οι ισορροπίες στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, ότι υπήρξε κατώτερη των προσδοκιών και των απαιτήσεων, ότι άφησε απ’ έξω κρίσιμους τομείς της κοινωνίας και του κράτους, ότι το κόστος των αναπόφευκτων μετασχηματισμών το πλήρωσαν οι πιο αδύναμοι.

 

·        Αυτά δεν ήταν τυχαία. Προκύπτουν από την έλλειψη μιας ισχυρής πολιτικής βούλησης του ΠΑΣΟΚ ως συνόλου και εκείνης της μεταρρυθμιστικής παράδοσης που χαρακτηρίζει άλλα ευρωπαϊκά σοσιαλιστικά κόμματα. Οφείλονται σε ανεπάρκειες του πολιτικού του προσωπικού και σε φαινόμενα «καθεστωτικής αυτάρκειας». Οφείλονται κυρίως στον λαϊκισμό που κυριάρχησε ως πρακτική και εμπότισε ως αντίληψη τη συνείδηση ομάδων και στρωμάτων με προνομιακή θέση μέσα στον προηγούμενο συνασπισμό εξουσίας. 

·        Στην εντός ΟΝΕ εποχή, η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να αλλάξει, πιό γρήγορα, πιο βαθιά, πιο δίκαια. Και για να συμβεί αυτό, πρέπει να υπάρξειαντίστοιχο πολιτικό υποκείμενο, η μεγάλη παράταξη της κεντροαριστεράς ή της πληθυντικής αριστεράς.  

·        Για μας η διατήρηση της ιστορικότητας του ρεύματος της Ανανεωτικής-Δημοκρατικής Αριστεράς αποτελεί ένα πολύτιμο στοιχείο στις σημερινές συνθήκες. Ένα αυθεντικό ενοποιητικό στοιχείο και ταυτόχρονα μια ισχυρή άμυνα απέναντι στον πολιτικό πραγματισμό που μοιάζει να κυριαρχεί όλο και περισσότερο. Αποτελεί ταυτόχρονα μια υπαρκτή δυνατότητα προγραμματικής ανανέωσης.

·        Πιστεύουμε στην ανάγκη της ανασύνθεσης του ευρύτερου χώρου της σύγχρονης Αριστεράς και Κεντροαριστεράς, την κριτική συμπόρευση στο μεταρρυθμιστικό εγχείρημα, που ξεκίνησε το 1996, τον αλληλοεπηρεασμό των διαφόρων κομματιών του.

Θεωρούμε όμως λανθασμένη και ανεδαφική την πρόταση να απορροφήσει το ΠΑΣΟΚ στους κόλπους του και να εκφράσει μονοκομματικά όλο τον πλούτο και την πολυμορφία των δυνάμεων που συγκλίνουν στον πόλο του αναγκαίου προοδευτικού εκσυγχρονισμού. 

Η διακηρυγμένη και από τη μεριά του κυβερνώντος κόμματος ανάγκη "επανίδρυσής του", εκφράζει μια γνήσια αγωνία, φανερώνει την συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι ένας ασπόνδυλος προγραμματικά πολυσυλλεκτισμός με τον οποίο τα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα κυβέρνησαν την Ευρώπη όλα αυτά τα χρόνια, έχει φτάσει πια στα όριά του. Με δεδομένη τη στρατηγική, κεντρική θέση που κατέχει το ΠΑΣΟΚ στην διάταξη των πολιτικών δυνάμεων, οι εξελίξεις και οι πιθανές τομές στο επανιδρυτικό του συνέδριο μας αφορούν και θα τις παρακολουθήσουμε με ενεργό ενδιαφέρον. Είμαστε δε έτοιμοι να συμβάλουμε, από θέση αυτονομίας και με το δικό μας ιδεολογικό και αξιακό φορτίο, σε ένα δημόσιο διάλογο για τα επίδικα θέματα: τη ριζική αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού, τη συγκρότηση μιας νέας ισχυρής κοινωνικής και πολιτικής πλειοψηφίας και τη διαμόρφωση ενός συνεκτικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος για την προοδευτική διακυβέρνηση της χώρας.

Στη βάση της σκέψης μας βρίσκεται η πεποίθηση ότι ο κυρίαρχος σήμερα άγονος δικομματισμός δεν μπορεί να εγγυηθεί τη συνέχεια και την ανθεκτικότητα ενός προοδευτικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος.

Η αναδιαμόρφωσή του σ’ ένα γόνιμο πολιτικό διπολισμό είναι μια επιλογή πιο χρήσιμη για την ευρύτερη δημοκρατική αριστερά και τη χώρα.

·        Στην εντός ΟΝΕ εποχή, δεν αρκούν αποσπασματικές και ασύνδετες επιμέρους μεταρρυθμιστικές πολιτικές, όσο τολμηρές κι αν είναι. Αν αυτό επαληθεύτηκε στην προηγούμενη περίοδο, σήμερα γίνεται ακόμα πιο φανερό, το ζήτημα π.χ. των ταυτοτήτων είναι πολύ διδακτικό.

Τα μεταρρυθμιστικά μέτρα πρέπει να ενταχθούν σ’ ένα πλαίσιο ιδεών με μεγαλύτερο βάθος, να προκαλέσουν αλλαγές στη συνείδηση των κοινωνικών δυνάμεων, να πάρουν το χαρακτήρα μιας ευρύτερης και συνεκτικής ιδεολογικής στροφής μέσα στην ελληνική κοινωνία.

Αυτόνομες πολιτικές ομάδες και κινήσεις μέσα στην κοινωνία, μπορούν να λειτουργήσουν ταχύτερα, πιο ευέλικτα, για να στηρίξουν μεταρρυθμίσεις αλλά και για να υποδείξουν νέα πεδία εκσυγχρονιστικών παρεμβάσεων.

Σήμερα ένα  τέτοιο πλούσιο δυναμικό δεν υπάρχει κανένας λόγος να στριμωχθεί στο εσωτερικό του κυβερνητικού κόμματος. H δική μας εκδοχή για την συγκρότηση του πλουραλιστικού πόλου, αποτελεί κατά την εκτίμησή μας μια πιο γόνιμη υπόθεση εργασίας. 

Να διευρύνουμε τον εκσυγχρονισμό, να επανιδρύσουμε τον προοδευτικό χώρο. 

·        Επειδή η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει πιο γρήγορα, πιο βαθιά και πιο δίκαια, δεν αρκούν πια αποσπασματικές επιμέρους μεταρρυθμίσεις, όσο τολμηρές και αν είναι. Δεν αρκεί ο Σημίτης, η κυβέρνηση, το εκσυγχρονιστικό ρεύμα του προοδευτικού χώρου ως μοναχική πρωτοπορία. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να ενταχθούν σ’ ένα πλαίσιο ιδεών και αξιών με μεγαλύτερο ιστορικό βάθος και ευρύτερο ορίζοντα, να πάρουν το χαρακτήρα μιας συνεκτικής ιδεολογικής στροφής της ελληνικής κοινωνίας. 

·        Η εμπειρία του εκσυγχρονιστικού εγχειρήματος μέχρι σήμερα, κατέδειξε τα όρια ενός εκσυγχρονισμού που ασκείται επιλεκτικά και κυρίως από τα πάνω. Αποκάλυψε την αναποτελεσματικότητα μιας πολιτικής που επιχειρεί να εκσυγχρονίσει την κοινωνία χρησιμοποιώντας πολλές φορές αναχρονιστικά μέσα.  

·        Οι λύσεις στα σύνθετα προβλήματα της επόμενης φάσης, καθώς αυτά συμπλέκονται με ανθεκτικές ακόμα αναχρονιστικές αγκυλώσεις θα είναι δύσκολες. Θα έχουν πολιτικό κόστος. Θα προκαλέσουν νέες κοινωνικές εντάσεις. Θα ανακατανείμουν τους συσχετισμούς καταλύοντας παραδοσιακές συμμαχίες. Θα αναδείξουν νέες διαχωριστικές γραμμές αριστεράς – δεξιάς.  

·        Το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα πρέπει και μπορεί να γίνει συνολικό όραμα αλλαγής, κίνημα διανοητικής, ηθικής και αξιακής επαναθεμελίωσης της κοινωνίας, με τη συμμετοχή της. Η πρόσφατη σύγκρουση στο ζήτημα των ταυτοτήτων είναι χαρακτηριστική και εξόχως διδακτική: Καθώς το δύσκολο έργο του εκσυγχρονισμού αγγίζει το σκληρό πυρήνα του ιδεολογικού αναχρονισμού και της αδράνειας της κοινωνίας, αναδεικνύεται ένα μείζον ζήτημα με το οποίο, αργά ή γρήγορα θα αναμετρηθούμε: η ανάγκη μιας νέας ιστορικής αυτογνωσίας ως έθνους και ενός νέου, συνολικού εθνικού προσανατολισμού. 

·        Η μετεκλογική διάταξη των πολιτικών δυνάμεων δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική:  

- Η συντηρητική παράταξη, αντιμέτωπη με τη δικής της κρίση ταυτότητας, αδυνατεί να συμβάλει θετικά στην εκσυγχρονιστική προσπάθεια. Επιστρατεύει ως αναλυτικό σχήμα ερμηνείας των ραγδαίων αλλαγών «τη θεωρία της συνωμοσίας» και συντάσσεται με τάσεις σκοτεινής οπισθοδρόμησης.

- Οι ηγεσίες του ΚΚΕ και του ΣΥΝ δηλώνουν απερίφραστα ότι θα    συνεχίσουν με την ίδια εμμονή στο δρόμο μιας τυφλής, αδιέξοδης αντιπαράθεσης. 

- Η εκλογική πλειοψηφία του εκσυγχρονισμού δεν έχει ακόμα αναμετρηθεί με τα ισχυρά αναχώματα αναχρονισμού και συντηρητισμού που υπάρχουν στους κόλπους της.  

·        Αυτό, είναι κατά τη γνώμη μας, ένα κρίσιμο πρόβλημα: Ο πλουραλιστικός πόλος του εκσυγχρονισμού έχει ανάγκη από ένα βασικό κορμό. Έχει ανάγκη από τον κεντρικό ρόλο της πληθυντικής αριστεράς ή της κεντροαριστεράς, ως νέας, ηγεμονικής παράταξης. Η συγκρότησή της είναι ένα έργο άμεσης προτεραιότητας, σύνθετο και δύσκολο.

Το ζήτημα δεν είναι να «εφεύρουμε» μια νέα οργανωτική φόρμα που απλώς θα αθροίσει έτοιμες δυνάμεις. Είναι πριν απ’ όλα ζήτημα πολιτικό και προγραμματικό. Ο «προοδευτικός χώρος» δεν ενοποιείται σήμερα στη βάση ιστορικών ταυτίσεων που ίσχυσαν στο παρελθόν. Δεν διαθέτει τα χαρακτηριστικά μιας πολιτικής πλειοψηφίας με προγραμματική συνοχή και ενιαία στρατηγική. Η συγκρότηση της πληθυντικής Αριστεράς ή της Κεντροαριστεράς είναι το πείραμα μιας στρατηγικής στροφής του προοδευτικού χώρου. Μια πρωτότυπη προσπάθεια ανασύνθεσης και σύγκλισης, που απαιτεί αλλά και διευκολύνει την ιστορική αυτογνωσία και την αυτομεταρρύθμιση των δυνάμεων που θα συμμετάσχουν. 

 

Επείγοντα ζητήματα της μετεκλογικής συγκυρίας

 Στη μετεκλογική συγκυρία, το νέο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα συγκεκριμενοποιείται και επικεντρώνεται σε ορισμένα κρίσιμα προβλήματα, που απαιτούν την ανανέωση της προβληματικής και τον εμπλουτισμό των προγραμματικών επιλογών των εκσυγχρονιστικών δυνάμεων.

  ·        Η ευρωπαϊκή προοπτική αφήνει πίσω της τις αντιπαραθέσεις της προηγούμενης περιόδου. Ο διάλογος για την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπης – προοπτική που θερμά υποστηρίζουμε – τις κάνει να μοιάζουν θλιβερά παρωχημένες. Όλες οι δυνάμεις της Δημοκρατικής Αριστεράς οφείλουν να προετοιμαστούν και να συμβάλουν στην προετοιμασία της κοινωνίας.  

·        Στα μεγάλα θέματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, η θετική στροφή της προηγούμενης περιόδου πρέπει να ενταχθεί σε μια νέα στρατηγική, που θα προωθηθεί με τόλμη και σταθερότητα, έχοντας ως αιχμή τις συνολικές σχέσεις της χώρας με την Τουρκία.

  ·        Μαζί με τη διαρκή προσπάθεια εξυγίανσης και σταθεροποίησης των δημοσιονομικών μεγεθών, έρχονται στο προσκήνιο τα ζητήματα της ανάπτυξης, των ρυθμών και των προσανατολισμών της, με αιχμή τα κορυφαία προβλήματα της απασχόλησης και της προστασίας του περιβάλλοντος.

  ·        Κεντρικό δίλημμα για τα επόμενα χρόνια θα είναι, το που θα διατεθούν οι πόροι που θα προκύψουν από τους αναμενόμενους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και τα αυξημένα δημόσια έσοδα, καθώς η μια ή η άλλη επιλογή είναι ύψιστο πολιτικό ζήτημα. Το αν οι πόροι θα διοχετευθούν στην ιδιωτική κατανάλωση ή στη στήριξη ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού κοινωνικού κράτους, θα κρίνει το είδος των κυρίαρχων κοινωνικών συμμαχιών που θα διαμορφωθούν, το που θα βρίσκεται το κέντρο βάρους του νέου συνασπισμού εξουσίας. 

·        Είναι φανερό σε όλους, ότι μια νέα έμπνευση για το κράτος αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα. Μια έμπνευση που θα το μετατρέψει σε ευέλικτο και αποτελεσματικό κράτος δικαίου και θα ανατρέψει την παράδοση του κομματικού αποικισμού του και της αναξιοκρατίας. 

·        Είναι επίσης σίγουρο, ότι η πραγματική αλλαγή της καθημερινότητας, με οδηγό την αντίληψη ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι ταυτόχροναπαραγωγός, καταναλωτής και κυρίως πολίτης, θα τροφοδοτήσει μια αναγεννητική για την πολιτική διαλεκτική ατομικότητας – συλλογικότητας. 

·        Η ατζέντα των προβλημάτων δεν εξαντλείται εδώ. Αυτά, μαζί με άλλα παράπλευρα – όχι όμως επουσιώδη – θα γίνουν αντικείμενο εναλλακτικών απαντήσεων, συγκρούσεων και λύσεων που θα κρίνουν το ζήτημα της ηγεμονίας στο νέο ιστορικό κύκλο. Σ’ αυτά θα δοκιμαστούν οι επιλογές και οι αντοχές της νέας κυβέρνησης.

 

Η κυβέρνηση και εμείς

 ·        Θεωρούμε τη νέα κυβέρνηση μια κυβέρνηση που οι διακηρυγμένοι στόχοι της για τον εκσυγχρονισμό της χώρας είναι στόχοι συμβατοί με τους δικούς μας. Η στάση μας απέναντί της προσδιορίζεται από το τρίπτυχο:αλληλεγγύη – προγραμματικός συναγωνισμός – σύγκρουση. 

·        Θα στηρίξουμε χωρίς δισταγμούς και μικροπολιτικές σκοπιμότητες κάθε πολιτική που θα προωθεί τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό. 

·        Θα προτείνουμε, θα αξιώσουμε το διάλογο θα συμβάλουμε στον εμπλουτισμό των μεταρρυθμίσεων με όσες δυνάμεις διαθέτουμε. Η διαφορετικότητά μας, με ότι χρήσιμο περικλείνει, θα αθροιστεί δημιουργικά στα μεταρρυθμιστικά μέτωπα. 

·        Αυτή μας η στάση, μας επιτρέπει και επιβάλει να ασκούμε ταυτόχρονα σκληρή κριτική σε παραλήψεις, λάθη, ταλαντεύσεις και επιλογές, που θίγουν μονόπλευρα τα φτωχά και αδύναμα στρώματα. Όλο εκείνο τον κόσμο που εξακολουθεί να αποτελεί για μας σταθερή αναφορά και προτεραιότητα και που η ενεργητική συμμετοχή του στο εκσυγχρονιστικό εγχείρημα και η οργανική ενσωμάτωσή του σ’ ένα νέο συνασπισμό εξουσίας είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία.

 

Η απαίτηση για ένα σύγχρονο ριζοσπαστισμό 

·        Η εκσυγχρονιστική, δημοκρατική αριστερά δεν μπορεί να παραιτηθεί από το αίτημα της εναλλακτικότητας. Αυτό είναι σίγουρο ότι μακροπρόθεσμα θα την οδηγούσε στην ιστορική της περιθωριοποίηση. 

·        Από το 1989 και μέχρι σήμερα, το ζήτημα ενός πιο ριζοσπαστικού προγράμματος για την πληθυντική αριστερά που εμπνέεται από τις αρχές του δημοκρατικού σοσιαλισμού, παραμένει ζήτημα ανοικτό,  με το οποίο δεν μπορούμε να ξεμπερδέψουμε, χλευάζοντας ή γυρίζοντας την πλάτη. 

·        Ο αναγκαίος, επίμονος προσανατολισμός μας στη συγκυρία και η προσπάθεια να διαμορφώσουμε βήμα – βήμα το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του εκσυγχρονισμού, έχει ανάγκη έναν ευρύτερο ορίζοντα κατανόησης των προβλημάτων και των αντιθέσεων του σύγχρονου διεθνοποιημένου καπιταλισμού. 

·        Οι πληκτικές διακηρύξεις περί «τρίτου δρόμου» πολύ λίγο μπορούν να εμπνεύσουν, καθώς ουσιαστικά εκλαμβάνονται ως παθητική αποδοχή της ελεύθερης αγοράς στο ρόλο του απόλυτου πολιτικού υποκειμένου. 

·        Είναι όμως βέβαιο ότι η απόπειρα να κατοχυρωθεί η εναλλακτικότητα με την επανέκδοση αναχρονιστικών ιδεολογημάτων ενός απολιθωμένου φονταμενταλισμού, αλλά – ΚΚΕ, οδηγεί σε μιαν αδιέξοδη αντιϊμπεριαλιστική και αντικαπιταλιστική φλυαρία στην καλύτερη περίπτωση, και στον επικίνδυνο εθνο-λαϊκισμό στην χειρότερη. 

·        Είναι εξίσου βέβαιο, ότι η άρνηση μιας κριτικής αποτίμησης του βασανιστικού εγχειρήματος της Ανανεωτικής Αριστεράς να σπάσει το κομμουνιστικό κέλυφος και η ανομολόγητη επιδίωξη μιας «άλλης, αυθεντικής νεοκομμουνιστικής ταυτότητας», οδηγεί κατ’ ευθείαν στα αζήτητα του παρελθόντος. Ότι η νοσταλγία του κρατισμού της σοσιαλδημοκρατικής παράδοσης σε παραδίδει δέσμιο στο συντεχνιασμό και στο λαϊκισμό. 

·        Η λογική που βλέπει την εναλλακτικότητα της Αριστεράς να θεμελιώνεται σε απλουστευτικά διλήμματα του τύπου «αριστερά της διαχείρισης ή των ρήξεων», «της κοινωνίας ή των λύσεων εξουσίας», οδηγεί στον παροπλισμό και στην περιθωριοποίηση. 

·        Μια νέα διαλεκτική ανάμεσα στην προσήλωση στους καθημερινούς πολιτικούς αγώνες και στην μακροπρόθεσμη γενίκευση, είναι το προνομιακό πεδίο για τη συγκρότηση μιας νέας ισχυρής ταυτότητας. 

·        Έχοντας αυτή την αντίληψη, επιδιώκουμε έναν ανοιχτό, δημόσιο διάλογο για τις μεγάλες, ιστορικές προκλήσεις της εποχής, και θα καταθέσουμε σύντομα ένα σύνολο θέσεων – και ερωτημάτων γύρω από αυτές. 

·        Θέλουμε να σκεφτούμε και να συζητήσουμε – μεταξύ μας και με άλλους – τα φαινόμενα της παγκοσμιοποίησης και τις κοσμογονικές αλλαγές που συμβαίνουν στις σχέσεις γνώσης – οικονομίας – πολιτισμού, πέρα από δαιμονολογικές προσεγγίσεις. 

·        Θέλουμε να αναμετρηθούμε με τα ερωτήματα που η οικολογική προβληματική βάζει σε σχέση με τον παραγωγισμό της αντίληψής μας για την ανάπτυξη, αλλά και σε σχέση με τα γενικώς αποδεκτά καταναλωτικά και εντέλει πολιτισμικά πρότυπα. 

·        Θέλουμε να συμβάλουμε στην ανανέωση του φεμινιστικού προβληματισμού και των άλλων ριζοσπαστικών κοινωνικών κινημάτων, για μια νέα ανάγνωση της σχέσης ατομικού – κοινωνικού, των διάχυτων μικροεξουσιών μέσα στην κοινωνία, της νέας, σύγχρονης σχέσης ελευθερίας – ισότητας.

 

Είμαστε εδώ 

Πιστεύουμε βαθύτατα πως ο κόσμος της Ανανεωτικής Αριστεράς μπορεί και πρέπει να συμμετάσχει ενεργητικά στις νέες μάχες που θα δοθούν. Ξέρουμε ότι οι δυνάμεις της πληθυντικής Δημοκρατικής Αριστεράς, όποια κι αν είναι η θέση τους στη διάταξη του πολιτικού πεδίου, θα ισχυροποιηθούν μόνο μέσα από τη συμμετοχή και τη συμβολή τους στη συγκρότηση ενός ισχυρού, πλειοψηφικού μεταρρυθμιστικού ρεύματος που θα προωθήσει τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Μέσα από τη συμμετοχή τους στη διαμόρφωση των πολιτικών λύσεων. Σε ό,τι μας αφορά, αποδεχόμαστε την πρόκληση της συμμετοχής και της συμβολής. 

Δεν έχουμε βεβαίως να προτείνουμε ένα έτοιμο Σχέδιο για το μέλλον, με προτάσεις και υποδείξεις για όλα. Φέρνουμε ωστόσο στην αναγκαία συλλογική προσπάθεια, τη δική μας ταυτότητα. Με όλες της τις ρωγμές, αλλά και με τα κατακτημένα ισχυρά και ανθεκτικά πολιτισμικά και προγραμματικά της στοιχεία.

 

Είμαστε λοιπόν εδώ. Και θα δοκιμάσουμε