Εισήγηση του Γ. Καριπίδη στην εκδήλωση-συζήτηση της ΑΕΚΑ στη Θεσσαλονίκη (22/09/03)

Ο εκσυγχρονισμός δεν είναι ιδεολόγημα (από αυτά που δυστυχώς συνηθίζει η αριστερά).

Ο εκσυγχρονισμός επίσης δεν είναι προϊόν εργαστηριακής ανάλυσης (από αυτές που συνηθίζουν οι τεχνοκράτες).

Ο εκσυγχρονισμός ακόμα δεν είναι ευκαιριακή τακτική (από αυτές που συνηθίζει ο πολιτικός λαϊκισμός).

Ο εκσυγχρονισμός είναι γήινη αναγκαιότητα. Είναι η επείγουσα ανάγκη να ξεπεράσει ο τόπος τις ιστορικές του καθυστερήσεις αφ’ ενός και αφ’ ετέρου να απαντήσει θετικά στα νέα προβλήματα που γεννούν οι ραγδαίες και ριζικές αλλαγές στην επιστήμη και την παραγωγή παγκοσμίως, δηλαδή η παγκοσμιοποίηση. Γι’ αυτό μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για τον στρατηγικό χαρακτήρα του εκσυγχρονισμού.

Ο εκσυγχρονισμός δεν είναι ταξικά ουδέτερος. Απαντά σε κοινωνικές διεργασίες αλλά και προκαλεί νέες. Θέλουμε δι’ αυτού (του εκσυγχρονισμού) να μετατοπίσουμε το κέντρο ισορροπίας της οικονομικής και πολιτικής ισχύος, προς όφελος του λαού.

Γι’ αυτό μπορούμε να μιλάμε για προοδευτικό εκσυγχρονισμό. Εν κατακλείδι: προοδευτική διακυβέρνηση είναι ο προοδευτικός εκσυγχρονισμός .

Ο εκσυγχρονισμός δεν είναι σαν τον ορίζοντα που όσο τον πλησιάζεις αυτός απομακρύνεται -αυτό το είπαν άλλοι για τον κομμουνισμό. Δεν είναι ουτοπία -έστω κινητήρια. Συμβαίνει ήδη σ’ ένα βαθμό κάτω από την πίεση των πραγμάτων και, για να είμαστε ειλικρινείς και σαφείς, με όχημα την κυβέρνηση Σημίτη. Βέβαια ο εκσυγχρονισμός προχωράει ατελώς, με ταλαντεύσεις και υποχωρήσεις, συμβαίνει δια της μεθόδου 2 βήματα μπρός, 1 βήμα πίσω, αλλά συμβαίνει. Αυτό είναι το πρώτο δεδομένο και οδηγεί στην υποστήριξη της κυβέρνησης. ΄Όμως ακριβώς επειδή προχωράει έτσι που προχωράει (δηλαδή ημιτελώς και ασταθώς) κινδυνεύει να ηττηθεί. Η κυβέρνηση Σημίτη (ΠΑΣΟΚ) αν χάσει τις εκλογές, θα τις χάσει όχι γιατί ξεκίνησε τις μεταρρυθμίσεις αλλά γιατί τις αφήνει στη μέση. Αυτό είναι το δεύτερο δεδομένο και οδηγεί αυτή τη φορά στην κριτική της κυβέρνησης.

Επειδή η πολιτική δεν γίνεται εν ού παικτοίς, επειδή υπάρχουν κοινωνικοί και πολιτικοί αντίπαλοι, επειδή κυρίως η κοινωνία δεν αλλάζει χωρίς αντιστάσεις, μέγα γίνεται το ζήτημα του πολιτικού υποκειμένου του εκσυγχρονισμού. Μέγα ζήτημα και μέγιστη αδυναμία, που εξηγεί τις καθυστερήσεις και την ατολμία.

Το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε ως κόμμα του εθνοκρατικού κεϋνσιανισμού στην οικονομία και του αντιμονοπωλιακού-αντιιμπεριαλιστικού λαϊκισμού στην ιδεολογία. Αναπτύχθηκε στηριζόμενο στον κρατικό μηχανισμό, στο ευρύτερο δημόσιο τομέα και στα συμφέροντα που διαρθρώνονται γύρω από τη λειτουργία τους. Αναστροφή σ’ αυτή την πορεία και τομή στη συνέχεια έχουμε με την άνοδο του Σημίτη στην εξουσία και την επιβολή της γραμμής του εκσυγχρονισμού.

Το πρόβλημα αυτής της μεταβολής δεν ήταν ποτέ το φιλολαϊκό ή όχι πρόσωπο του ΠΑΣΟΚ. ΄Ηταν σε κάθε περίπτωση η αντίληψή του για το ρόλο του κράτους στην οικονομία και την κοινωνία. Ετέθη δηλαδή το ερώτημα: κράτος ατμομηχανή του κοινωνικού συρμού, δηλαδή αφ’ εαυτού κυρίαρχος φορέας ανάπτυξης ή κράτος ρυθμιστής και συντονιστής πολλαπλών υποκειμένων δράσης. Ο Σημίτης προωθούσε το δεύτερο, αλλά το ΠΑΣΟΚ ήταν (και είναι) διαρθρωμένο με βάση το πρώτο. Το ΠΑΣΟΚ (του κρατισμού) βρέθηκε σε αναντιστοιχία με την κυβέρνησή του. Αυτή η αναντιστοιχία (που ορισμένες φορές έγινε αντιπαράθεση) βραχυκυκλώνει την προσπάθεια και εμποδίζει τη συγκέντρωση των δυνάμεων του προοδευτικού εκσυγχρονισμού. Ακριβώς σ’ αυτή την εκκρεμότητα, σ’ αυτό το ζήτημα, η απάντηση είναι η συγκρότηση της Κεντροαριστεράς.

Η Κεντροαριστερά ως το πολιτικό υποκείμενο του εκσυχρονισμού μπορεί να συγκροτηθεί (με δεδομένο τον πολιτικό παραλογισμό του ΚΚΕ, την νεοκομμουνιστική μετάλλαξη του ΣΥΝ και τον πρωτόγονο λαϊκισμό του ΔΗΚΚΙ) όχι ως πολυκομματικό σχήμα αλλά ως ευρεία πολυφωνική, πλουραλιστική παράταξη με το ΠΑΣΟΚ με κεντρικό ρόλο. Αυτό προϋποθέτει μεγάλες αλλαγές στο ΠΑΣΟΚ αλλά κυρίως οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερες. Θα προκαλέσει συνολική αναδιάταξη των πολιτικών δυνάμεων.

Η πολιτική αυτή για τη συγκρότηση της κεντροαριστεράς είναι εφικτή. Στηρίζεται στο γεγονός ότι οι δυνάμεις του εκσυγχρονισμού είναι πλειοψηφικές στην κοινωνία έναντι των δυνάμεων της καθυστέρησης και των εθνικιστικών ψευδαισθήσεων. Υπάρχει, άρα, η αντικειμενική βάση (η κοινωνική βάση) για την υλοποίηση του εγχειρήματος. Εφ’ όσον αυτή υπάρχει, το πρόβλημα γίνεται πρόβλημα πολιτικής βούλησης. Επειδή λοιπόν δεν νομίζω ότι θα επιλέξουμε όλοι μαζί την πολιτική αυτοκτονία, επείγει όλοι μαζί να εργαστούμε για τη συγκρότηση της Κεντροαριστεράς ως ευρύχωρου φορέα πολιτικής έκφρασης των κοινωνικών δυνάμεων του εκσυχρονισμού. Το ΠΑΣΟΚ έχει την κύρια ευθύνη. Αλλά και η άλλη αριστερά (και κυρίως ο ίδιος ο κόσμος της ανανεωτικής αριστεράς) πρέπει επιτέλους να εγκαταλείψει τις ψευδαισθήσεις περί ιστορικής πρωτοπορίας και να συμβάλει αναλογικά (και ισότιμα) στην προσπάθεια. Μόνο έτσι μπορεί να κερδίσει ρόλο. Αλλιώς δυστυχώς θα καταλήξει στα αζήτητα ως αχρείαστη.

Η ΑΕΚΑ σ’ αυτό το πλαίσιο επέλεξε τη γραμμή: κριτική συμπόρευση- όχι απορρόφηση από το ΠΑΣΟκ. Υλοποιώντας δε αυτή τη γραμμή συμμετέχει τελευταία στην Κυβέρνηση δια του επικεφαλής της.

΄Εχουμε αίσθηση των μεγεθών. Γνωρίζουμε ότι αυτή η συμμετοχή είναι μόνο ένα βήμα για τη συγκρότηση της Κεντροαριστεράς. Γνωρίζουμε ότι εάν αυτή μείνει έτσι (δηλαδή μόνο ένα βήμα) ίσως απορροφηθεί και αποτύχει. Γνωρίζουμε επίσης ότι η πολιτική δεν γίνεται εκ του ασφαλούς (για την ακρίβεια εκ του ασφαλούς περιθωρίου). Υποστηρίζουμε τον εκσυγχρονισμό και εργαζόμαστε για τη συγκρότηση της Κεντροαριστεράς. Αυτό μπορεί να μη δίνει ασφάλεια, δίνει όμως προοπτική.