ΚΩΣΤΑ ΚΟΥΤΣΟΜΗΤΕΛΗ
Θεματική Συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ για την Υγεία
Θεσσαλονίκη 10-11-2000
Αγαπητοί σύντροφοι
Εκ μέρους της Α.Ε.Κ.Α. θα ήθελα κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση που μας κάνατε για να συμμετάσχουμε στις εργασίες της συνδιάσκεψης σας για την υγεία. Ήρθαμε εδώ για να συμβάλλουμε στο διάλογο που άνοιξε ο Υπουργός Υγείας με την παρουσίαση του νομοσχεδίου για τη μεταρρύθμιση στο χώρο της υγείας, καταθέτοντας τις σκέψεις μας, τις προτάσεις μας, τις επεξεργασίες μας και ακούγοντας τις δικές σας σκέψεις, απόψεις και συνολικότερες ίσως επεξεργασίες σας.
Αγαπητοί σύντροφοι
θα ξετυλίξω τις σκέψεις μου καταθέτοντας τρεις ενδεικτικές έρευνες που έγιναν στην Ε.Ε. , στην Ελλάδα και στον Π.Ο.Υ. Η πρώτη έρευνα αφορά την ικανοποίηση των Ευρωπαίων πολιτών από τα συστήματα υγείας στις χώρες τους. Οι πιο ικανοποιημένοι πολίτες είναι οι Δανοί με ποσοστό 90%. Τη χειρότερη άποψη στην Ευρώπη για τις υπηρεσίες περίθαλψης της χώρας τους είχαν οι Έλληνες με 15% ικανοποιημένων πολιτών. Ένα πρώτο συμπέρασμα οι χρήστες, οι καταναλωτές των υπηρεσιών περίθαλψης δεν είναι καθόλου ευχαριστημένοι στον τόπο μας. Μια άλλη ενδιαφέρουσα κατά τη γνώμη μας έρευνα που έγινε στο νοσοκομείο Παίδων ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ προσπάθησε να ανιχνεύσει τι γίνεται και με τους παραγωγούς του συστήματος περίθαλψης (τους γιατρούς). Κι εδώ τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά. Το 48% των νοσοκομειακών γιατρών αντιμετωπίζει πρόβλημα άγχους το οποίο σχετίζεται με την καθημερινή εργασία τους στα νοσοκομεία, το 34% εμφανίζει σημεία κατάθλιψης και το 20% εκδηλώνει την ασθένεια. Το ενδιαφέρον των δύο αυτών ερευνών βρίσκεται στο ότι και οι δύο συνιστώσες του συστήματος εμφανίζονται πλήρως απογοητευμένες από το σύστημα περίθαλψης. Και αυτοί που το υπηρετούν και αυτοί που το υφίστανται. Μια εύκολη ερμηνεία του παράδοξου αυτού φαινομένου θα ήταν η επίκληση της φτώχειας, της έλλειψης πόρων. Ένα φτωχό σύστημα παροχής υγείας παράγει με τη σειρά του γκρίνια, αφήνει ανικανοποίητους και τους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Τα στοιχεία όμως του Ο.Ο.Σ.Α. έρχονται να μπερδέψουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Οι δαπάνες υγείας στη χώρα μας ανέρχονται σε ποσοστό 8,7% του Α. Ε. Π. Όταν ο μέσος όρος 23 χωρών του Ο.Ο.Σ.Α. είναι 8%, Καταλαμβάνουμε έτσι την 6η θέση μαζί με την Αυστραλία και προηγούμαστε μιας σειράς προηγμένων χωρών όπως η Ολλανδία, Αυστρία, Δανία , Νορβηγία κ.λ.π. Τι γίνεται λοιπόν αγαπητοί σύντροφοι; Η Ελλάδα από τη μια μεριά ξοδεύει πολλά λεφτά για να λειτουργήσει ένα σύστημα περίθαλψης και παράλληλα κανείς δεν είναι ευχαριστημένος. Το συμπέρασμα νομίζουμε ότι αναδεικνύει ένα καίριο αίτημα. Το σύστημα υγείας στον τόπο μας πάσχει και χρειάζεται βαθιές τομές για την αλλαγή του προς το καλύτερο. Δεν είναι πρόβλημα πόρων όσο διαχείρισης. Κάθε σκέψη παραμονής στην τωρινή κατάσταση θα απαξιώσει ακόμα περισσότερο το δημόσιο σύστημα υγείας και θα οδηγηθούμε στην άναρχη και χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς και ευαισθησία διόγκωση του ιδιωτικού τομέα.
Πριν προχωρήσουμε στη διατύπωση των θέσεων μας γενικών και ειδικών επί του νομοσχεδίου θα θέλαμε να προσδιορίσουμε με δύο λέξεις την οπτική γωνία με την οποία θα προσεγγίσουμε το ζήτημα θεωρούμε ότι όχι μόνο στο χώρο που συζητάμε σήμερα αλλά και σε κάθε σύστημα συναλλαγής πολίτη και υπηρεσιών τον πρώτο λόγο πρέπει να έχει ο πολίτης. Η υπηρεσία υπάρχει για να εξυπηρετεί τον πολίτη, χρήστη, καταναλωτή ο οποίος και σε τελευταία ανάλυση παράγει και προσφέρει την υλική υποδομή για την ύπαρξη αυτών των υπηρεσιών. Τα ίδια ισχύουν ακόμη περισσότερο για τον ευαίσθητο χώρο της υγείας: το κυρίαρχο συμφέρον πρέπει να είναι αυτό του χρήστη, δηλαδή του ασθενούς, του πολίτη που αναζητά την πρόληψη και την ολική φροντίδα υγείας. Σ' αυτή την αντίληψη έπονται τα εργασιακά συμφέροντα , τα ιδιωτικά συμφέροντα και ό,τι άλλο. Αυτή νομίζουμε ότι πρέπει να είναι η ιεράρχηση και απ* αυτή την οπτική στοιχειοθετούμε τις προτάσεις μας.
Έχοντας κατά νου τα παραπάνω θεωρούμε ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο στις γενικές του αναφορές και διατυπώσεις κρίνεται θετικό;
Συγκεκριμένα: θεωρούμε θετικό ότι αναγνωρίζει την αποτελμάτωση της σημερινής κατάστασης, θεωρούμε θετικό ότι πασχίσει να διατυπώσει ένα ολικό σύστημα υγείας δίνοντας π.χ. την πρέπουσα σημασία στις αρχές οργάνωσης της πρωτοβαθμίου περίθαλψης έστω κι αν εδώ μπορεί να κατηγορηθεί ότι επαναλαμβάνει παλαιότερες (αλλά μη υλοποιημένες) επεξεργασίες του ιδρυτικού νόμου του Ε.Σ.Υ. του 1983. Εκτιμούμε και επικροτούμε τον κατ' αρχήν εντοπισμό του προβλήματος και την προσπάθεια που καταβάλλεται για τη διαμόρφωση ολοκληρωμένου πλαισίου αρχών την οργάνωση ενός ολικού συστήματος υγείας. Διατυπώσεις και προτάσεις όπως η ίδρυση αστικών κέντρων υγείας, η εφαρμογή του θεσμού του προσωπικού ιατρού, η ισχυροποίηση μέσω της συγκέντρωσης των δυνάμεων των ταμείων σε έναν οργανισμό διαχείρισης, το νοικοκύρεμα των οικονομικών των νοσοκομείων όπως και η προσπάθεια ανάδειξης στελεχών υγείας. δύσκολα θα συναντήσουν αντιδράσεις από ένα καλοπροαίρετο συνομιλητή.
Όμως αγαπητοί σύντροφοι και κ. Υπουργέ το νομοσχέδιο πάσχει από την έλλειψη συγκεκριμένων και καίριων διατάξεων μη επιδεχόμενων ερμηνειών, που θα διασφάλιζαν τον τελικό χαρακτήρα του. Το νομοσχέδιο αυτό είναι τόσο πλαδαρό και «ασπόνδυλο» που κυριολεκτικά η τελική του μορφή δεν μπορεί από τώρα με σχετική έστω σαφήνεια να προσδιορισθεί. Η τελική του μορφή θα εξαρτηθεί από το πλήθος των υπουργικών αποφάσεων και τον προεδρικών διαταγμάτων που θα ακολουθήσουν. Ένα παράδειγμα: Καμία αντίρρηση για τη θέσπιση του προσωπικού ιατρού. Πόσοι όμως θα είναι αυτοί στον αριθμό; Ερώτημα καίριας σημασίας που παραμένει αναπάντητο στο νομοσχέδιο, θα είναι περίπου σε αναλογία 1 προς 1300 κατοίκους, όπως επιτάσσουν οι οδηγίες της Π.Ο.Υ. (δηλαδή 7 με 7.500 γενικοί ιατροί κατάλληλα χωροθετημένοι στην επικράτεια;). Και ποιες είναι οι προτάσεις — κίνητρα ώστε να ελπίζουμε στη συμμετοχή των ιατρών; Κι εδώ έπρεπε να ήμασταν σαφείς. Διότι το προηγούμενο παράδειγμα της έλλειψης στελέχωσης των αγροτικών κέντρων υγείας αποδεικνύει ότι δεν φτάνει μόνο η προκήρυξη θέσεων χρειάζονται και κίνητρα για την πλήρωση τους. Αν λοιπόν ο θεσμός του προσωπικού ιατρού έχει την τύχη των αγροτικών κέντρων υγείας το πράγμα αλλάζει.
Αυτή η ασάφεια και η πλαδαρότητα δυστυχώς δεν αφήνει περιθώρια να τοποθετηθεί κανείς με σαφήνεια από τώρα με ένα ναι ή με ένα όχι για την οριστική αποδοχή της πρότασης του Υπουργείου. Δεν νομίζουμε ότι μπορεί κανείς να κατηγορηθεί για υπεκφυγή αν από τώρα αποφύγει να πάρει οριστική θέση- Είναι η ίδια η μορφή του νομοσχεδίου που διαλέξατε να παραδώσετε στον διάλογο κ. Υπουργέ που εάν θέλετε να διατηρήσετε ανοιχτές τις πόρτες με τους ενδιαφερόμενους, οφείλεται να δεσμευθείτε σε μια μόνιμη διαδικασία διαλόγου μεταξύ των εμπλεκομένων μέχρις ότου πάρει ην οριστική του μορφή αυτό το νομοθέτημα. Όμως εμείς της Α.Ε.Κ.Α. δεν θα αποφύγουμε να τοποθετηθούμε τώρα με σαφήνεια στο θέματα που και το νομοσχέδιο με σαφήνεια προσδιορίζει.
1°) Δημιουργία 0.ΔΙ.Π.Υ. σαν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου:
Κάθε μορφή οργανισμού που τείνει σε πιο ευέλικτα σχήματα από αυτό των κρατικών οργανισμών Δ.Δ. μας βρίσκει σύμφωνους. Δεν νομίζουμε ότι κινδυνεύει ο δημόσιος χαρακτήρας ενός τέτοιου φορέα.
2°) Κατάργηση των σημερινών μορφών διοίκησης των Νοσοκομείων και αντικατάσταση από το μονοπρόσωπο διοικητή (μάνατζερ).
Θεωρούμε αναγκαίο ένα σύστημα ελέγχου (και όχι συνδιοίκησης) των εκτελεστικών οργάνων των μονάδων του Ε.Σ.Υ. και το Νομοσχέδιο εδώ εμφανίζει μια ουσιαστική παράλειψη. Όμως θεωρούμε ότι ο αρμοδιότερος και αυθεντικότερος εκφραστής ενός θεσμού ελέγχου είναι αυτός που υφίσταται κατά κύριο λόγο τις συνέπειες της διοίκησης, θεωρούμε δηλαδή ότι θεσμοί ελέγχου πρέπει να ανήκουν στους χρήστες των υπηρεσιών υγείας. Μια πρώτη σκέψη θα ήταν η συμμετοχή των εκπροσώπων των Ταμείων Υγείας σε ένα σύστημα ελέγχου. Παράλληλα πρέπει να διερευνηθεί και η συμμετοχή των χρηστών μέσω των δικών τους οργανώσεων. Αναφερόμαστε στους συλλόγους πασχόντων π.χ. από Χ.Ν.Α., καρδιοπάθειες, καρκίνους.
3°) Άσκηση ιδιωτικής ιατρικής από τους ιατρούς του Ε.Σ.Υ. Η διάταξη που προτείνεται αίρει εν μέρει την υποκρισία που κυριαρχεί στο Ελληνικό Νοσοκομείο στο θέμα αυτό. Πέραν όμως της ηθικής αποκατάστασης των ιατρών, της διαφάνειας και της αξιοπρέπειας θεωρούμε ότι το συγκεκριμένο μέτρο συνιστά ένα εύστοχο κίνητρο για την παραμονή ικανών στελεχών στο δημόσιο τομέα υγείας. Η προσέλκυση ικανών στελεχών καθώς και η ανάγκη ανταγωνισμού με τον ιδιωτικό τομέα απαιτεί μια τέτοια προσέγγιση, η οποία όμως πρέπει να υλοποιηθεί με πολύ προσοχή, διαφάνεια και αυστηρότητα.
Αγαπητοί σύντροφοι, κ. Υπουργέ, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε αυτό τον κύκλο επί μακρόν- Αλλά δεν νομίζουμε ότι έτσι θα προσφέρουμε ουσιαστική βοήθεια στις εργασίες της συνδιάσκεψης. Θέλαμε απλώς να σας δείξουμε ότι σε κάθε συγκεκριμένη, επαναλαμβάνω συγκεκριμένη πρόταση θα απαντήσουμε χωρίς υπεκφυγές, με ευθύτητα και με διάθεση συνεισφοράς.
Σύντροφοι το παραπάνω περίγραμμα σκέψεων και προτάσεων κατατίθεται σαν συνεισφορά στις εργασίες της συνδιάσκεψης σας για το δημοκρατικό εκσυγχρονισμό του χώρου της υγείας. Αποτελεί ένα κομμάτι της γενικής προσπάθειας για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας μας, η οποία με τη σειρά της προϋποθέτει μια γιγάντια δημιουργική κινητοποίηση όλων των ζωντανών και καινοτόμων δυνάμεων. Είναι ένας συνδυασμός πολιτικής θέλησης, κατανόησης του σύγχρονου κόσμου, επιστημονικής γνώσης και κοινωνικής ευαισθησίας.
Η Α.Ε.Κ.Α. από την ίδρυση της αλλά και από την περίοδο που όλοι εμείς που τη συγκροτούμε λειτουργούσαμε στο πλαίσιο του συνασπισμού υποστηρίζουμε ενεργητικά το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα. Άποψη μας χωρίς κανένα συναίσθημα αλαζονείας ή μικρομεγαλισμού είναι ότι αυτή η προσπάθεια θα ευοδωθεί εάν ρεύματα, δυνάμεις, ομάδες ακόμη και άτομα τα οποία συγκροτούν τη μεγάλη. πολύχρονη παράταξη της Κεντροαριστεράς και του εκσυγχρονισμού σε κοινωνικό επίπεδο, καταφέρουν να συνδιαμορφώσουν την μεγάλη παράταξη της Κεντροαριστεράς και στο πολιτικό επίπεδο.
Τέλος θα ήθελα κλείνοντας αυτή την παρέμβαση της κίνησης μας να απευθυνθώ, αν μου επιτραπεί η έκφραση εξομολογητικά σε όλους τους συναδέλφους ιατρούς που μας παρακολουθούν.
Συνάδελφοι, είμαι ένας μέσος ιατρός της πόλης μας, ελεύθερος επαγγελματίας, συμμετέχω κανονικά στην αγορά της υγείας, θα μπορούσα να κυνηγήσω το δεύτερο και τρίτο χαρτάκι - εντολή του δημοσίου, να φουσκώνω λίγο τις παρακλινικές εξετάσεις στα βιβλιάρια των ασθενών για τους γνωστούς λόγους, να υποκύπτω στις σειρήνες των συνεδρίων — ταξιδιών «μαϊμού», να συνεργάζομαι με άλλες ειδικότητες για αμοιβαίο όφελος. Θα τα κατάφερνα ίσως καλύτερα κολυμπώντας κι εγώ στην τωρινή θολή κατάσταση που σας περιέγραψα.
Σύντροφοι, αυτή η κατάσταση δεν μπορώ να το αρνηθώ, με βολεύει σαν άτομο αλλά με τρομάζει σαν πολίτη. Και τρέμω όχι γιατί έγινα ξαφνικά ηθικός , αλλά γιατί διαισθάνομαι ότι αυτή η τρελή και τυφλή πορεία μέσα σε μια κατακερματισμένη κοινωνία δεν θα μου βγει τελικά σε καλό. Επιλέγω με πολύ φόβο αλήθεια το ρόλο του πολίτη, όχι για ηθικούς ή πολύ περισσότερο για ηθικολόγους λόγους αλλά γιατί κάπου συνειδητοποιώ ότι η κοινή πορεία των πολιτών οδηγεί σε αμοιβαίο όφελος , σε ασφαλές λιμάνι χωρίς τους κινδύνους να συντριβεί η ατομικότητα μου μέσα στη ζούγκλα των τυφλών ατομικιστικών και συντεχνιακών συμφερόντων.
Ευχαριστώ